OVER BOEKEN
H. Hendrikse, Zegelstempels en zegelringen uit Zeeuwse bodem (Zaltbommel: Uitgeverij Aprilis,
2003), 144 blz., ISBN 90-5994-013-x, 19,50.
Op 1 november 2003 werd onder grote belangstelling het boekje Zegelstempels en zegelringen uit
Zeeuwse bodem in het Provinciaal Archeologisch Depot (PAD) van de Stichting Cultureel Erfgoed
Zeeland gepresenteerd. Het vormt het eerste resultaat van de inspanningen van de Werkgroep
Metaalvondsten Zeeland. Deze werkgroep van voornamelijk amateur-archeologen bracht een schat
aan materiaal en gegevens bijeen over een bijzondere categorie metalen voorwerpen. Henk
Hendrikse, beheerder van het Provinciaal Archeologisch Depot, schreef er een interessant en fraai
uitgegeven (geheel in kleur!) boek over.
Met de komst van de metaaldetector is het zoeken naar metalen voorwerpen een populaire hobby
geworden. En dat een en ander ook tot mooie resultaten kan leiden toont deze publicatie aan.
Hendrikse geeft een historisch overzicht van de ontwikkeling van het zegelen en zegelstempels en
gaat in op vorm en formaat en heel specifieke zegels (zoals de loden zegels van de paus). Bijzonder
is het zegelstempel van de gardiaan Niclaes van het Middelburgse Minderbroedersklooster. Na zijn
dood, ergens tussen 1312 en 1316, werd het in twee stukken gekapt en weggegooid. Bij
archeologisch onderzoek in 1997, in het kader van de bouw van het Zeeuws Archief, werd het halve
stempel teruggevonden en werd het ruimtelijk bijeengebracht met een origineel zegel (aan een
oorkonde uit 1284, afkomstig uit het archief van de Middelburgse Abdij) van dezelfde persoon,
ongeveer op de plaats waar hij heeft geleefd (blz. 52-53)! Het boek geeft een aantal overzichten en
tabellen (een overzicht van bestaande stadszegels in Zeeland, blz. 74-81, een tabel met 275
geregistreerde zegelstempels en zegelringen - na het verschijnen van het boek zijn er alweer
bijgekomen - en een catalogus van zegelstempels en zegelringen uit Zeeuwse bodem (blz. 110-
144). Het is belangrijk dat na de pelgrimsinsignes nu deze vondstcategorie is vastgelegd en
gedocumenteerd. Alleen driemaal hetzelfde kaartje met de Zeeuwse vindplaatsen lijkt me iets te
veel van het goede. In de eerste helft van 2005 zal in het Zeeuws Archief een tentoonstelling over
stempels en zegels te zien zijn.
Otto W. Hoogerhuis, Baren op Beveland. Vruchtbaarheid en zuigelingensterfte in Goes en
omliggende dorpen gedurende de 19e eeuw (Wageningen: Wageningen Universiteit, 2003), 333
blz., afbn., lit. opg., ISBN 90-5808-858-8 (ook verschenen als AAG Bijdragen nr. 42).
A.P. de Klerk, Het Nederlandse landschap, de dorpen in Zeeland en het water op Walcheren.
Historisch-geografische en waterstaatshistorische bijdragen (Utrecht: Uitgeverij Matrijs, 2003),
288 blz., afbn., lit. opg., ISBN 90-5345-239-7.
Kort achter elkaar verschenen eind vorig jaar twee Zeeuwse proefschriften.
Op 24 oktober 2003 promoveerde de provinciale archiefinspecteur in Zeeland Otto Hoogerhuis aan
55
