RIJK BEZIT, SMALLE MARGES
eiondica in
oude boeken
Ronald Rijkse
In deze aflevering van 'Zelandica in oude boeken' wil ik deze keer geen afzonderlijk boek onder de
loep nemen, maar de algemene noodzaak tot conservering en restauratie aan de orde stellen van
zowel het oude als het moderne gedrukte materiaal dat de Zeeuwse Bibliotheek binnen haar muren
herbergt. Het gaat in het hieronder volgende artikel, grotendeels een weergave van de toespraak die
ik hield bij de presentatie van het Hornbook op 23 mei 2003, over de spanningen tussen enerzijds
een schat aan boeken en ander drukwerk en anderzijds het gebrek aan geld om die schat in stand te
houden.
Er was eens een drukker in Zeeland, laten we hem vandaag margedrukker noemen, want we kennen
maar één boek van hem, dus marginaler kan bijna niet. Dat eens was in 1478 en zijn naam was
Pieter Werrecoren en hij leefde te Sint-Maartensdijk op Tholen. Waarom hij juist daar een boek is
gaan drukken is volslagen onduidelijk, want wat voor goeds men misschien in de 15de eeuw van
Sint-Maartensdijk kon zeggen, een centrum voor handel en wetenschap was het in ieder geval niet
en de drukkunst zocht toch liefst een centrum op waarin handel en wetenschap samengingen. Er is
wel een overeenkomst met huidige margedrukkers die ook op plaatsen drukken die de
vorengenoemde eigenschap ontberen, want wat te denken van plaatsen als: Appelscha, Baam,
Banholt, Eefde, Geesbrug, Gorredijk, Heerhugowaard. Hippolytushoef, Hoofddorp, Noorden,
Philippine, Waalre, Woubrugge en Zierikzee om maar wat te noemen.'
Zijn boek heette Der sielen troest, een veelgelezen boek, gezien de vele drukken in latere jaren.2
Het is slechts in één exemplaar en enkele fragmentjes overgebleven. Dat ene exemplaar bevindt
zich in de abdij van Averbode (België). Hoe het daar is terechtgekomen is niet duidelijk, maar het
is verleidelijk om te veronderstellen dat het misschien berustte in de bibliotheek van de Abdij van
de Norbertijnen te Middelburg en na de overgave van de stad aan prins Willem en de uittocht uit de
abdij in 1574 is meegenomen naar Averbode, het invloedrijke geestelijke centrum van de
Het in 2003 gepresenteerde
Hornbook (Zeeuwse Bibliotheek).
19
