Aflevering 182 winter 2013
Afbeelding 1.
Uitsnede Werendijke
uit het Panorama
van Walcheren
door Antoon van
Wijngaerde. Museum
Plantin-Moretus,
Prentenkabinet.
met de gemeente Veere, de provincie Zeeland, Stichting Cultureel Erfgoed
Zeeland (SCEZ) en de Walcherse Archeologische Dienst (WAD). Het
project had als doel om delen van de gekrompen dorpen weer zichtbaar
en beleefbaar te maken. Het bestond uit het plaatsen van uniforme
bebouwde-kom-borden en informatieborden en uit het realiseren van
drie ideeën bedacht door de werkgroepen van bewoners van Werendijke
en Boudewijnskerke en van geïnteresseerden in het gekrompen dorp
Poppekerke.
Werendijke en Porta Coeli
Het vervolg van dit artikel behandelt de ideeën van de werkgroep van
Werendijke en met name het geofysisch onderzoek dat nodig was voor de
realisatie van deze ideeën. Naast het laten maken van een mozaïek waren
ook het plaatsen van kleine kerktorens op de hoeken van de locatie van de
verdwenen kerk en het plaatsen op afstand van een doorkijkvenster met
een reconstructie van hoe het gekrompen dorp er omstreeks 1550 moet
hebben uitgezien doelen. Voor de realisatie van beide laatste ideeën was
een exacte plaatsbepaling nodig van resten van het gekrompen, of in dit
geval liever gezegd: verdwenen dorp met haar kerk. Hiertoe deden SLZ en
de werkgroep een beroep op de Walcherse Archeologische Dienst (WAD).
Zij kwam met het voorstel van een geofysisch onderzoek; een relatief jonge
onderzoeksmethodiek die een stuk efficiënter en doeltreffender kan zijn
dan het reguliere verkennende onderzoek in de vorm van grondboringen
en proefsleuven.
Op en rond de plaats van de boerderij en
de minicamping Werendijke (Werendijke 12
bij Zoutelande) stond in de middeleeuwen
het dorpje of gehucht Werendijke. Het
bestond uit het vrouwenklooster Porta Coeli
(Hemelpoort), een kerk en waarschijnlijk
ook enkele boerderijen. Hiervan is vandaag
niets meer te zien. Het klooster is tijdens
de middeleeuwen al opgegeven en de kerk
is tijdens de 'Spaanse troebelen' in 1574
verwoest. Hoogstwaarschijnlijk lag iets ten
noorden van het dorp ook een vliedberg.
De veldnamenkaart van voor de Tweede Wereldoorlog verraadt ons op
welk veld de kerk heeft gestaan. Een afbeelding uit 1550, het Panorama van
Walcheren gemaakt door Antoon van den Wijngaerde, laat ons een kerkje
en enkele huizen zien afbeelding 1Veel meer weten we niet. De gehele
kerk en eventueel omringende boerderijen zijn in de 16de eeuw gesloopt.
Alleen delen van het woonhuis van de boerderij Werendijke zijn mogelijk
nog van het oude klooster.
Het geofysische onderzoek
Als men in vroegere tijden een gebouw sloopte, dan deed men dat vaak
tot aan de grond. Ondergrondse muurdelen en funderingen liet men
zitten. Deze uitgraven was blijkbaar te veel moeite; ze zaten ook niet in
de weg. Archeologen proberen deze funderingen in kaart te brengen en
kunnen zo een reconstructie van de oude gebouwen en de lay-out van
