Weinig roem in Zeelands grond
Begin volgend jaar verschijnt bij uitgeverij Bosch Keuning
te Baarn 'Hun laatste rustplaats', een kerkhofgids waarin de
graven van beroemde Nederlanders zijn opgenomen. Het
gaat om schrijvers, acteurs, schilders, componisten, politici,
sportsterren en andere bekende Nederlanders en het boek
is waarschijnlijk bedoeld om de laatste rustplaatsen van
beroemdheden wat minder rustig te maken en zal
vanzelfsprekend het kerkhoftoerisme bevorderen.
Het boek leent zich echter ook uitstekend om thuis of op een
andere sombere plaats gezeten, bij de doden te verwijlen:
van elk graf wordt namelijk een foto opgenomen en van elke
overledene wordt iets gezegd.
Bij Jacques Perk die te Amsterdam op de nieuwe
Oosterbegraafplaats ligt, staat bijvoorbeeld: 'Dichter.
Tijdens het ziekbed riep hij op zondag 30 October 1881:
'Nee, ik geef het op.' Tot zijn vader zei hij: 'Ik ga met vol
bewustzijn de eeuwigheid in, morgen zijn haar mysteriën,
waarvoor u nog staat, onthuld.' Op maandagochtend zei hij:
'Goede morgen, ik ben er nog.'
De redactie heeft bij het speuren naar grafmonumenten van
nationaal of.internationaal bekende figuren er maar weinig
I in Zeeland kunnen vinden.
IOp de begraafplaats te Sluis staat een gedenknaald die
boven het graf geplaatst is van Johan Hendrik van Dale,
hoofdonderwijzer en archivaris te Sluis en grondlegger van
het woordenboek dat zijn naam draagt. Van Dale is te Sluis
geboren, omdat zijn ouders uit Eeklo, waar een pokken
epidemie uitgebroken was, naar Sluis vluchtten. De schrik
j voor de pokken werd Johan Hendrik goed ingeprent want
telkens als hij later langs een huis moest waar die ziekte
I heerste stak hij zijn paraplu op.
Dit heeft niet altijd mogen baten: op 19 mei 1872 overleed
I hij, op vierenveertigjarige leeftijd aan de pokken.
De leden van de Rederijkerskamer die hij opnieuw had
opgericht en waarvan hij president was, vormden een stoet
achter de lijkkist nadat de plaatselijke dokter hen had
verzekerd dat er geen gevaar bij was. De gedenknaald is een
jaar later geplaatst.
Op de begraafplaats te West-Souburg staat de gedenknaald
ter ere van de dichter Philips van Marnix van Sint
Aldegonde. Het gedenkteken is daar opgericht in 1872 door
de Antwerpse Geuzenbond, maar het is geen graf. Op de
gedenksteen staat zijn lijfspreuk: Repos Ailleurs. De
fameuze dichter P.O. Boutens die zoveel en zo graag over
Zeeland schreef had wellicht te Middelburg een grafmonu
ment willen verwerven. Hij overleed echter te 's Gravenhage
en er ontstonden onenigheden over het al of niet meelopen
in de begrafenisstoet omdat de dichter lid van de Cultuur
Kamer was geweest.
In Zeeland is echter ook een graf te vinden van een dichter
die heel wat bundels met gedichten op zijn naam heeft staan
en voor de oorlog een rol van betekenis speelde in de
Nederlandse literaire wereld. Hij maakte oorspronkelijk
dichtwerk, vertaalde Emile Verhaeren, schreef mysterie
spelen en deed radiowerk en werd nogal snel en sterk
aangegrepen door het wereldgebeuren en werd socialist,
communist, protestants christelijk, nationaal socialist en
werd een van de meest vooraanstaande N.S.B.-ers op
Walcheren en bezieler van het N.S.B.-blad De Zeeuwsche
Stroom. Tijdens de oorlog was hij plaatsvervangend
burgemeester van Veere. Het graf van deze in 1966
gestorven Martien Beversluis is echter niet in de
kerkhofgids opgenomen.
Een graf dat wel is opgenomen is dat van Antoinette
Hendrika Nijhoff-Wind. Zij was romanschrijfster en een
tijdlang gehuwd met de dichter Nijhoff, die in 1929 te
Biggekerke Huize Antoinette liet bouwen.
De schrijfster reisde veel en woonde achtereenvolgens te
Laren, 's Gravenhage, Florence, Parijs, Breda, Engeland,
Athene en Biggekerke, waar zij, zoals zij wenste, is
begraven. Het grafmonument is eigenlijk een soort sokkel
waarop een witte plastiek is geplaatst die is vervaardigd naar
een uit 1943 daterende sculptuur van Majorie Jewell Moss,
een uit Engeland afkomstige kunstenares die met de
schrijfster bevriend was en dikwijls bij haar logeerde.
Een karige oogst: niet meer dan twee Zeeuwse grafmonu
menten in een boek dat er honderden bevat: het valt
blijkbaar niet mee om in Zeeland beroemd te sterven.
Wim Hofman
Hun laatste rustplaats, kerkhofgids van schrijvers, acteurs,
schilders componisten, politici, sportsterren. Onder redac
tie van Annet van den Broek en Koos Groen.
Uitgeverij Bosch en Keunig nv, Baarn.
21