Liefhebberijen en schrijverijen
Oktober 2022
17
Steden die in Lammens’ leven centraal
hadden gestaan waren uiteraard Vlissingen,
maar ook Axel, Goes, Den Haag en vooral
Paramaribo. In Vlissingen werd hij geboren
en begon zijn loopbaan. Zijn bestuurlijke
ambities trokken hem naar de Hofstad. In
Axel en Goes bekleedde hij wel ambten,
maar het waren feitelijk toevluchtsoorden
om te ontsnappen aan de moeilijke peri
odes in zijn leven. Naar Paramaribo toog
hij om zijn horizon te verbreden en om aan
zware kritiek te ontsnappen. Tot slot keerde
hij terug naar Den Haag om een intensief
leven af te bouwen.
Volgens de bekende negentiende-eeuwse
biograaf Fredrik Nagtglas werd Lammens
als zonderling en “buitenmodel” bestem
peld. Dat moeten we enigszins nuance
ren, want dat was je in die tijd al snel als
je niet met de meute meeliep. Feitelijk was
hij eigenzinnig en nam hij geen blad voor
de mond. Hij durfde zijn mening te verkon
digen, ook als hij wist dat hij binnen zijn
Met het authentieke handschrift van Lam
mens kunnen we kennismaken in diverse
brieven die worden bewaard in de kluis van
de Zeeuwse Bibliotheek in Middelburg. Hij
doet bijvoorbeeld in 1809 namens zijn ou
dere zus Sara Catharina Lammens, wedu
we van mr. Anthony Ewout van Dishoeck,
per brief een verzoek aan de toenmalige
koning van Holland, Lodewijk Napoleon.
De brief gaat over de zorg voor de histo
risch belangrijke Nehalennia-beelden die in
1647 in Domburg aan de kust werden ge
vonden. Zwager Van Dishoeck was als am
bachtsheer van Domburg nauw betrokken
geweest bij de smalstad aan de noordkust
van Walcheren.
Het is merkwaardig dat er geen geschilderd
of getekend portret is bewaard gebleven
van de kleurrijke Lammens, terwijl er met
zijn enorme oeuvre aan pennenvruchten
zorgvuldig wordt omgegaan. Wel is er bij
raadsbesluit van 1907 (1951) een straat in
Vlissingen naar hem genoemd. Die bevindt
zich in het gebied tussen de Kasteelstraat
en de Verkuijl Quakkelaarstraat. Voor de
Vlissingse geschiedenis zou een bordje aan
de gevel van Bellamypark 6 een aanvulling
kunnen zijn.
Handschrift en handtekening.
(Handschriftenverzameling Zeeuws Archief).
Lammens pakte zijn pen graag ter hand,
want naast diverse publicaties schreef hij,
zoals in de inleiding vermeld, maar liefst
achttien banden met aantekeningen op
maatschappelijk, geografisch en natuurhis
torisch vlak. Het Surinaams Museum be
waart het originele handschrift. Dat muse
um is overigens gevestigd in het bekende
Fort Zeelandia in Paramaribo, aan de Abra
ham Crijnssenweg, de weg die is genoemd
naar de Vlissinger die Suriname in 1667/
1668 veroverde op de Engelsen. In kopie-
vorm kunnen we Lammens’ aantekeningen
(voor een deel) raadplegen in het Natio
naal Archief in Den Haag en in het Zeeuws
Archief in Middelburg. Lammens laat over
zijn privéleven echter niets los. Dat betekent
dat wij over de periode 1796-1806 in Axel/
Gentbrugge en de periode 1836-1847 in
Den Haag nauwelijks iets weten.
Door het verspreiden van zijn kennis wierp
hij zich op als een schakel tussen de Zuid-
Amerikaanse kolonie en het moederland
Nederland. Zijn boek ‘Bijdragen tot de ken
nis van de kolonie Suriname’dat de perio
de 1816-1822 beslaat, werd als een van de
beste beschrijvingen van Suriname tot dan
toe beschouwd. Bijzonder was dat de stad
Paramaribo werd beschreven, terwijl an
dere auteurs zich beperkten tot het wel en
wee op de plantages. Lammens had verder
grote interesse in ornithologie en werd ge
zien als groot kenner van het Surinaamse
vogelleven.
