Oktober 2022
21
Kopje met afbeelding van Van Speijk met ontploffend
schip; aardewerk. (Rijksmuseum Amsterdam).
daar natuurlijk onmogelijk tegen opgewas
sen. Met een andere boot heeft men nog
getracht het eigen volk van boord te halen
maar dat mislukte door het noodweer. Een
vijandelijke officier verbood zijn militairen
ook om met een roeiboot de mannen te
hulp te komen. Er bleef dus niets anders
over dan om overgave te onderhandelen.
Daar zou evenwel ook niets van terecht
komen, want toen van Speijk hier met een
vijandelijke officier over bezig was, was
een groepje van de veroveraars al bezig
om in de mast te klimmen met de bedoe
ling de Nederlandse vlag naar beneden te
halen. En dat was een daad waarmee een
Nederlandse officier op het hoogst ge
krenkt en beledigd werd. Daarmee werd
Nederlands trots op het hoogst onteerd en
smaad aangedaan. Toen Van Speijk dat
zag aarzelde hij geen moment om in te
grijpen. Tegen de onderhandelaars riep hij
nog: ‘wacht even, ik zal mijn papieren even
halen’ en nadat hij tegen een bootsjongen
geroepen had ‘maak dat je weg komt, ik ga
het vuur in de kruitkamer steken’, snelde
hij naar beneden in het schip en stak de
lont erin. Met als gevolg natuurlijk dat er
een geweldige explosie plaats vond en ge
heel het schip in de lucht vloog. Het moet
een verschrikkelijk drama geweest zijn toen
het schip met ‘man en muis’, vriend en vij
and, in stukken gerukt werd en uit elkaar
barstte. De balken en planken van het schip
zullen in die vuurzee als luciferstokjes ver
brijzeld en over een grote afstand verspreid
geworden zijn. Het ergste was nog wel de
talrijke bemanningsleden die er bij omge
komen zijn. Van de totale bemanning van
dertig koppen konden er slechts een zestal
uit die geweldige vuurzee ontkomen. Twee
van hen konden aan de dood ontsnappen
door overboord te springen. Eén werd er
van het schip ‘afgeblazen’. Dat zal met drie
anderen ook het geval geweest zijn. Die
hadden het er ook levend afgebracht maar
moesten met ernstige verwondingen in het
hospitaal opgenomen worden.
Ondanks het verschrikkelijke drama oogst
te het alom grote bewondering. De ‘jonge
onverschrokken en brave bevelhebber’ had
geen andere mogelijkheid meer gezien om
het schip met ere uit handen van de vijand
te houden. Het was ook niet de eerste keer
dat hij zich onderscheiden had. Hij was al
eerder onderscheiden geworden voor moe
dig gedrag en zelfopoffering.
De Kapitein ter Zee Koopman, als com
mandant van de divisie rond Antwerpen,
betoonde ook zijn dank en bewondering
door het schrijven van een brief met als in
houd:
Kapitein ter Zee
J. Koopman
De brief moest op alle schepen van de
Admiraliteit van de Scheldemonden ‘met
enige plechtigheid’ voorgelezen worden.
Dit ‘ter aanmoediging en opwekking’ van
anderen. In verscheidene steden werden
acties ondernomen om een erezuil voor
Van Speijk op te richten. Kleine stukjes ijzer
en hout die kort na de explosie uit het wa
ter waren opgevist werden als relikwieën
Waarde Krijgsmakkers
Hoewel door iedereen betreurd, vijand over
tuigd, dat ‘s lands marine niet
verbasterd is van de roem welke dezelve
van eeuwen her mogt genieten
en liever een eervolle dood verkiest dan één
van schande verzelde mis
handeling van het barbaars gepeupel.
