Voor de mast geveild
Boedels aan boord bij de Commercie Compagnie
Ad Tramper
Vooraf
Oktober 2022
3
In de literatuur wordt regelmatig gespro
ken over de schamele bezittingen van de
bemanning aan boord van een schip. Het
‘bijwonen’ van een aantal veilingen aan
boord van schepen van de Commercie
Compagnie schetsen soms toch een ander
beeld. Natuurlijk, het komt dikwijls voor dat
in de scheepskist van een overleden ma
troos niet meer dan een paar hemden te
vinden zijn, maar soms geeft zo’n kist heel
wat meer prijs. En natuurlijk maakt het uit
of we te maken hebben met een kapitein of
met een scheepsjongen. Bij deze veilingen
proberen we een glimp op te vangen van
de zeeman, zijn bezit, zijn handel en wan
del, zijn familie en een graf ver van huis.
De slaven aan boord komen hier niet ter
sprake, die hadden geen bezittingen, erger
nog, ze waren ‘bezit’.
De voornaamste bron voor deze bijdrage
is het archief van de Middelburgse Com
mercie Compagnie (MCC). Dit archief van
honderd meter lengte bevindt zich in het
Snauwschip De Nieuwe Hoop, ca. 1775;
uitsnede van een schilderij van Engel
Hoogerheyden. (Zeeuws Archief, Gemeente
Middelburg, stadhuiscollectie, nr. 22.).
Zeeuws Archief en is digitaal beschikbaar.
Omdat het een van de weinige complete
archieven is die de slavenhandel in al zijn
facetten laat zien, staat dit archief op de
UNESCO werelderfgoedlijst.
Het kost weinig moeite om digitaal aan
boord te stappen van een dergelijk slaven
schip. Een plezierig reisje is het zeker niet.
Niet voor de officieren, nog minder voor de
overige bemanning en voor de gevangenen
aan boord die aan de andere kant van de
oceaan als slaaf worden verkocht al hele
maal niet.
De reizen betreffen meestal zogenaamde
driehoeksreizen tussen Middelburg, de
westkust van Afrika en West-Indië. Een
enkele keer gaat het om een zogenaamde
retourreis tussen Zeeland en West-Indië,
dan is de slavenhandel niet het doel, maar
De uit Bremen afkomstige opperkuiper
Gerrit Voogt overlijdt op 6 mei 1779 aan
boord van de Nieuwe Hoop, een slaven
schip van de Middelburgse Commercie
Compagnie. Een rederij die voorname
lijk in slaven handelt. Twee dagen later
worden zijn nagelaten bezittingen voor
de mast geveild. De opbrengst bedraagt
18:17:00 Ponden Vlaams 113,10).1 Een
fiks bedrag voor een zeeman, momenteel
zou dit bedrag een koopwaarde vertegen
woordigen van circa 1300.
1 Destijds hanteerde men geldbedragen in ponden,
schellingen en groten Vlaams. Een pond Vlaams
6 gulden; 1 schelling 30 cent; 1 grote 2,5 cent.
In de rest van het artikel zijn de bedragen omgezet
in Nederlandse guldens.
