SPUIJE 115 Tl
Het gering aantal bewoners tot de twaalfde
eeuw zal een belemmering zijn geweest om al
vroeg interlokale dijken aan te leggen.1)
Veel van de middeleeuwse nederzettingen op
Noord-Beveland bevonden zich langs de kusten.
De bewoners zullen zich hier voornamelijk
hebben bezig gehouden met visserij en handel
(zout en wol).
De naam Kortgene (Cortecene) wijs op een
kleine inham, die als haven dienst deed. In
Engelse rekeningen genoemd havenplaatsen
op het eind van de dertiende eeuw, waren
Middelburg, Kortgene, Wolphaartsdijk,
Arnemuiden, Zierikzee, Westen Schouwen,
Vlissingen, Westkapelle, Kats, Goes en
Biezelinge.8)
verhoogde strandwal of duinrichel aan de
monding van de Schelde heeft gestaan.
Er zijn geen schriftelijke bronnen van vóór 976
die Noord-Beveland beschrijven.
Noord-Beveland zal in de tiende eeuw voor
namelijk uit schorrenweiden hebben bestaan
waarvan een deel behoorde aan de Sint
Baafsabdij te Gent. Er verbleven mensen op het
eiland die niet alleen verspreid woonden, maar
zich ook in nederzettingen hadden gevestigd.
Uit grondboor onderzoek blijkt dat de neder
zettingen zich niet, zoals in de overige delen
van Zeeland, op zogenaamde 'kreekruggen'
bevonden.
Deze met voornamelijk zand opgevulde getij-
degeulen zijn niet aangetroffen in de bodem
van het oude Noord-Beveland. Daarmee
onderscheidde Noord-Beveland zich van de
rest van Zeeland, waardoor de bewoning hier
mogelijk later en waarschijnlijk trager op gang
is gekomen. De daaraan gekoppelde ontwikke
ling van het land door landbouwactiviteiten zal
eveneens zijn achtergebleven met de rest van
Zeeland vanwege het ontbreken van de goed te
bewerken en vruchtbare kreekruggen.
Op diverse plaatsen liggen de toppen van oude
woonhoogten tot aan het huidige maaiveld,
zoals van Emelisse en Machielsdorp. Ook de
kerk van Kortgene staat nu nog hoger dan de
directe omgeving. De plaats van de toren van
Oud-Wissenkerke ligt ook iets hoger dan de
directe omgeving. Diverse hoogten waarop
boerderijen hebben gestaan zijn nog terug
gevonden. De bewoners van het eiland hebben
zich beschermd tegen de hoge vloeden door
het aanleggen van hoogten.
De naam Geersdijk (1216) duidt op de aanwe
zigheid van een lokale middeleeuwse dijk.5,6)
Rond de nederzettingen op Noord-Beveland
hebben zeer waarschijnlijk lokale dijkjes
gelegen die vanaf de tiende en elfde eeuw zijn
aangelegd, om de akkers te beschermen tegen
het zoute water.
Inundatie 1530
Diverse bronnen vermelden dat de dijken van
Noord-Beveland regelmatig en voor lange duur
in erbarmelijke omstandigheden verkeerden.
De voortdurende erosie van de oevers langs de
Schelde en de Zandkreek zullen het voorland
steeds verder hebben verkleind.9) De dijken
werden daardoor kwetsbaar in het bijzonder
tijdens stormen. Oevers en dijken liepen
daardoor grote schade op. Herstel kostte de
bewoners veel tijd en geld. Het bestuur was
niet capabel om het dijkonderhoud op een
goed peil te houden.10)
Op 27 september 1477 was er de Cosmas- en
Damianusvloed. Als gevolg daarvan werden bij
Wissenkerke op Noord-Beveland steenstortin
gen en dijkwerken uitgevoerd.11) Dit duidt op
dijkvoetversterking om dijkval tegen te gaan.
In die tijd werden oevervallen niet voorzien en
daardoor dijkvallen niet voorkomen. De bewo
ners trokken zich terug door het aanleggen
van inlaagdijken, zoals dit bij Oud-Hamerstee is
gebeurt.12)
De stormvloed op 5 november 1530 (Sint
Felixvloed) werd het eiland fataal. De te lage
en zwakke dijken zullen het door de storm
opgezweepte water niet hebben kunnen keren.
Binnen drie dagen stond het gehele eiland
onder water, schrijft Jan Reygersberch van
Cortgene die de stormvloed zelf meemaakte.13)
Spoedig na de overstroming werd begonnen
met het aanleggen van ringdijken rond de
plaatsen Kortgene, Emelisse en Kats. Dit duidt
erop dat deze plaatsen na de overstroming nog
werden bewoond.
Binnen veertien dagen werden de gevluchte
mensen opgeroepen terug te keren naar het
eiland om mee te werken aan het herstel van
de dijken. Bij weigering werden hun bezittin
gen verbeurd verklaard. Vele dijken bleken
onherstelbaar beschadigd. Van buitenaf werden
met schepen zoden aangevoerd om dijkgaten
te dichten. Verwoede pogingen werden in
