Boekindruk: Het wonder van de hbs
SPUIJE 115 45
Afb. 1. Lerarenteam, 1871, v.l.n.r.: F.L. Faisely,
M.J. de Witt Hamer, directeur S.C.L. Mesch,
E. Huizinga, P.J.F. Vermeulen en D. de Koning.
(Foto uit het boek.)
'Vroeger was alles beter' is misschien wel het
meest gebruikte cliché. In de meeste gevallen
is zo'n cliché regelrechte onzin, want het zegt
meer over de gevoelens van ontevredenheid
over de huidige situatie dan over het verleden
zelf. Nu ik echter Het wonder van de hbs van Jan
Blokker heb gelezen, ben ik toch enigszins van
gedachten veranderd. Als voormalig geschie
denisdocent aan het Goese Lyceum ging mijn
hart sneller kloppen, toen ik het verhaal over
de beginjaren van deze school - de voorloper
van het Goese Lyceum - las, en de status die
leraren toen genoten. Volgens Blokker waren
het de leraren die van de school een blijvend
succes maakten, niet alleen in Goes maar ook
in andere Nederlandse plaatsen waar hogere
burgerscholen werden gesticht. Ik citeer:
Vervuld van hooggestemde idealen waren zij
naar de verre uithoeken van het land gereisd,
als apostelen van het moderne onderwijs. Al
direct na hun aankomst togen zij aan het
werk om hun school en hun onderwijs vorm te
geven. Dat werk vatten zij gezamenlijk aan. Bij
hun apostolische activiteiten brachten ze hun
hoge status mee. Die status ontleenden zij aan
hun opleiding, hun salaris en hun ervaring. De
lerarenteams waren met zorg samengesteld,
veelzijdig en bekwaam. Zij waren imposante
verschijningen in het straatbeeld. Hun kwalitei
ten en status straalden af op de school waar zij
waren aangesteld.
Ik denk dat er maar weinig docenten zullen zijn
die hun vingers niet aflikken bij het lezen van
deze woorden. Maar dit terzijde.
Jan Blokker, docent geschiedenis in het middel
baar onderwijs, en bekend auteur van onder
meer Het vooroudergevoel De vaderlandse
geschiedenis en Nederland in twaalf moorden,
heeft ons getrakteerd op een gedegen onder
zoek naar de totstandkoming van de hbs in
Goes en elf andere kleinere gemeenten in het
land. Een grotendeels braakliggend terrein dat
zich uitstekend leent voor een promotieonder
zoek, want afgezien van populair-wetenschap
pelijke publicaties zoals het in 2017 verschenen
Wij van de HBS - Terug naar de beste school
van Nederland van Roel Bouwman en Henk
Steenhuis, is er nog maar betrekkelijk weinig
wetenschappelijk onderzoek naar deze school
verricht. En dat is verwonderlijk voor een insti
tuut dat tot op de dag van vandaag door velen
beschouwd wordt als het kroonjuweel van
het middelbaar onderwijs. Terwijl Nederland
een rijke traditie kent van grotendeels mis
lukte onderwijshervormingen (Middenschool,
Basisvorming, Tweede Fase en Studiehuis, het
Nieuwe Leren), kwam er in 1863 met de hbs
een school van de grond die iets meer dan een
eeuw standhield en die grote faam verwierf.
Van het begin af aan ging er van de hbs een
grote aantrekkingskracht uit. Het vakkenaan
bod was groot en uitermate divers. Als symbool
voor de maatschappelijke vooruitgang groeide
de school al snel uit tot dé school waar de
jongeren zich konden ontwikkelen en verheffen
Jan Blokker, Het wonder van de hbs - Een
onderwijshervorming die slaagde, Amsterdam
2021, ISBN 978 90 214 3595 4, prijs 24,99.
