'Vergankelijk in Zonnemaire'
Alles op aarde is van voorbijgaande aard. Of we het nu willen of niet. Alles
verandert, vervalt en verdwijnt. Het is een continu proces van vergankelijkheid.
Kijk zelf maar eens goed in de spiegel. Je hebt niet meer precies dat gezicht
van een jaartje geleden en je bent zeker niet dezelfde als in je jeugd. En met de
natuur en alle door ons gecreëerde dingen, zoals een kerk, een stoel, een auto
of een brood is het niet anders. Ook stutten we de kerkmuur, vervangen we de
houten stoelpoot door een kunststof exemplaar, plaatsen onze auto voor groot
onderhoud op de brug en voegen zogeheten 'verbeteraar' toe om het brood
langer vers te houden. Maar uiteindelijk is het toch tevergeefs, valt het voor
goed uit elkaar, verstoft en vergaat het. Dan is het gedaan, vervlogen.
Het allerlaatste winkeltje
'Vergankelijk in Zonnemaire'
Marco van de Plasse en Saskia Eggink
In het Schouwse dorp Zonnemaire proberen we
meer vat op de vergankelijkheid te krijgen, met
een boek en een aantal exposities. Met 25 korte
verhalen en evenveel hiervan afgeleide grafische
illustraties over verschillende plekken en
processen die nu nog (net) zichtbaar zijn in dat
prachtige, landelijke dorp. De verhalen hebben
een cultuurhistorische achtergrond en betekenis
en zijn enigszins poëtisch van karakter, maar
tegelijk ook heel toegankelijk.
Soms liggen de onderwerpen wat meer voor
de hand, bijvoorbeeld als het gaat over het
verdwijnen van de smid of het teloor gaan van
de tram. En evenzeer als de restanten worden
bezien van de suikerbietenbrug en van het
verdronken stadje Bommenede of als er een
bespiegeling wordt gegeven over een bijzondere
grafsteen op het oude begraafplaatsje of over
het bijna-vergaan van het historisch archief van
de beroemde dorpszoon Pieter Zeeman.
Soms zijn de items minder vanzelfsprekend, als
verhaald en verbeeld wordt over het verdwijnen
van dorpsbijnamen zoals 'puppehulletje' of
over het korte bestaan van een mug op een
klinket van een historische zwarte schuur, en
ook als het vergeelde leven van een boek wordt
nagegaan in een afgedankte telefooncel die
vandaag als minibieb dienstdoet. Daarnaast
is er een speciale plaats ingeruimd voor de
basisschool, die in 2018 na ruim vier eeuwen
onderwijs het dorp gaat verlaten.
Hierbij treft u een voorproefje aan op het totale
project, met een (aangepast) verhaal over:
Het roemrijke kruidenierswinkeltje van vrouw
Smits is niet meer. Ook het allerlaatste
steunpunt in Zonnemaire voor 'de vergeten
boodschappen' is verdwenen. Uiteindelijk
opgedoekt, door de vooruitgang verdreven,
terwijl het toch tot diep in het jaar 2004 door
zoon Jan (toen 84) en zijn vrouw Gon (83) op
meer dan manmoedige wijze is voortgezet, in
een uiterste poging om de tijd te bevriezen.
Immers, in de laatste zestig jaar was er niets
noemenswaardigs vernieuwd, niets uitgebreid
en in feite dus niets veranderd. Ze verkochten
'weinig van alles'. Hondenvoer, kattenvoer,
potjes en blikjes met groenten, koek, koffie,
tabak. En ook 'wijn en sherry en al dat gedoe
De golf, illustratie uit het boek,
door Saskia Eggink.
24
meer', zoals het echtpaar placht te zeggen.
'Nee, geen verse vleeswaren en groenten, dat
zou maar bederven'. Het winkeltje bleef al die
jaren hetzelfde, met dezelfde tijdloze uitstraling,
dezelfde soort artikelen en dezelfde kwasi-
diepzinnige dorpskletsjes bij de kassa.
Het was het prototype van een winkel aan huis,
nee, een winkel in huis. Het voorste deel van de
huiskamer werd gebruikt als winkelruimte met
een keur aan artikelen op simpele schappen
en vooral in hoog gestapelde dozen. In de
etalage, direct aan de straat, lagen alleen wat
pakken zeeppoeder, een museaal stilleven.
De Reden? 'Het zonnetje kon 's zomers zo straf
op het raam branden en dan verkleurde alles
en verschoot ook de tekst op de pakken,' vond
Gon. Zodoende. Op de brede ruit van de etalage
was er ook altijd wel een plekje ingeruimd voor
kleine kattebelletjes. Public relations in viltstift,
zoals die van 'Gloeilampen in de aanbieding.
Van 40, 60 en 100 Watt a fl 1,75'. En ook de
reclame voor 'Ultra modern maandverband
a fl 3,75' drong zich zomaar op. Het achterste
deel van de kamer was bestemd om te wonen.
Bruin was hier de meest sprankelende kleur,
met een bruine bank, een bruine tafel, een
bruine kast en voor de ramen donkerbruine
gordijnen. En omdat Jan sinds zijn achttiende
heuse Hofnar-sigaren rookte, kreeg de kleur van
het interieur en het plafond hierdoor nog een
extra tintje bruin mee.
De winkelnering is al weer langere tijd
verdwenen, maar het huis staat er nog, al is het
een beetje ondergedoken in de nieuwe outfit
van een duikcentrum. Toch herinnert het ons
nog steeds door dat opvallend grote straatraam
aan die mooie ouwe tijd, waar je op de venster
ruit in sierlijk gebogen en goudkleurige letters
de tekst kon lezen die aan duidelijkheid niets
te wensen overliet: 'levensmiddelen'. Prachtige,
bijna ongekende tijdloosheid van het bestaan,
midden in het dorp.
Maar tijdloosheid kan niet meer. Niet in ons
dagelijks leven en zeker niet in het leven
van een ondernemer. Vandaag is nog niet
om, of morgen dient zich al aan met nieuwe
vragen en nieuwe antwoorden. Bijna elke dag
verandert er wel iets waar je meteen op moet
reageren. En als je het niet doet, kun je het
wel schudden met je bedrijf. De voortdurend
Of we het nu willen of niet, alles op aarde is
van voorbijgaande aard. Alles wat bestaat,
verandert en vergaat. Kijk zelf maar eens
in de spiegel. In het Schouwse dorp
Zonnemaire proberen schrijver Marco van de
Plasse en grafisch kunstenaar Saskia Eggink
er vat op te krijgen. Onder het motto: Lang
Leve De Vergankelijkheid! Met 27 bijzondere
verhalen en illustraties, steeds vanuit een
ander perspectief.
Het boek 'Vergankelijk in Zonnemaire'
verschijnt 7 november 2018. Dan vindt de
presentatie plaats in het Stadhuismuseum
en op 8 november in de dorpsraad van
Zonnemaire.
ISBN 9 789492 979049 Prijs 22,95
vernieuwende communicatiemiddelen en
sociale media helpen je hierbij. Maar wat heet
helpen. Winkeliers moeten mee in de vaart
der volkeren, de vaart van de grootschaligheid
en continue hervorming, al heeft Zonnemaire
die grotendeels links laten liggen, of rechts,
afhankelijk van de kijk op het leven.
Doch als je nu door het dorp loopt mis je het
wel, het kruidenierswinkeltje van Jan en Gon
Smits. Midden in het centrum, midden in
het oude leven. Waarom ze nog zo lang zijn
doorgegaan? 'Gewoon, uit gewoonte' zeiden
ze dan. 'Je kunt toch niet altijd een boekje
lezen of puzzelen?' Maar in 2004 is het abrupt
afgelopen. Zij brak haar heup en toen kwam
opeens het einde in zicht. Sinds 1947 was de
winkel aan de Zuidweg onlosmakelijk verbonden
met de plaats. Destijds eigenlijk uit nood
geboren, 'want je moest toch wat?' Nu is het
voltooid verleden tijd. De winkel is weg, net als al
die andere dertig winkeltjes en onderneminkjes
in het dorp. Alle zijn opgehouden te bestaan,
verdwenen of opgeheven. Sommige zaken
kregen een woonhuis-bestemming, andere zelfs
dat niet meer. Ze zijn bijna of totaal onzichtbaar
geworden, alleen nog te horen in een vers
gemaakt vers, zo u wilt een lied over 'de-dertig-
verdwenen-winkeliers...'
