uut de pepieren
Lever een bijdrage
aan historisch
onderzoek naar het
Volkspetionnement 1878
Teken voor onze scholen
Wie waren de ondertekenaars?
Online database
Schouwen-Duivelanders
-
-
-
-
Jeroen Padmos
In 1878 zetten ruim 300.000 protestantse
en 164.000 katholieke Nederlanders hun
handtekening onder een verzoekschrift
om de financiering van hun scholen te
behouden. De petitielijsten, die het Nationaal
Archief bewaart, zijn gescand en online te
doorzoeken. Onderzoekers zijn opzoek naar
meer informatie over de ondertekenaars
van het Volkspetitionnement 1878. Het gaat
om achtergrondinformatie over de onder
tekenaars, zowel genealogische, biografische,
historische of kerkelijke informatie is
welkom.
De zomer van 1878 staat in het teken van
protest. Duizenden burgers uit protestantse
en rooms-katholieke kring tekenen petities
aan de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en
de Koning. Ze willen dat de herziening van de
Onderwijswet niet doorgaat. Want hierdoor
krijgen alleen nog openbare scholen geld van
de overheid. Het Volkspetitionnement is een
belangrijke gebeurtenis in de 19e eeuw. Voor
het eerst krijgt het gewone volk, dat nog geen
stem- en kiesrecht heeft, de kans van zich te
laten horen.
In het Nationaal Archief zijn de hand-
tekeninglijsten uit dit jaar nog altijd
bewaard gebleven. Het betreft meer dan
14.000 lijsten, afkomstig uit het hele land.
Wie waren de mensen achter deze hand
tekeningen? Wat was hun achtergrond?
Waarom deden ze mee aan deze actie?
Historici van de Vrije Universiteit Amsterdam,
de Radboud Universiteit Nijmegen en het
Katholiek Documentatie Centrum zijn een
project gestart om deze vragen te kunnen
beantwoorden.
Het Nationaal Archief stelde scans van de
handtekeninglijsten beschikbaar. Met hulp
van vrijwilligers is een database met de
gegevens van de ondertekenaars gemaakt.
In januari 2019 is de database overgedragen
aan het Nationaal Archief zodat de gegevens
duurzaam bewaard en beschikbaar blijven
voor onderzoekers in binnen- en buitenland.
Aan den Koniwf.
Dc ondergcteekendcnyj s?
allen inwoners der Gemeente (Provincie xT
wenden zkh met vertrouwen en eerbied tot^Vwe Majesteit, om, in aansluiting aan het smeek d
van de herren \V. How c s, ie Amsterdam, te verzoeken, „dat het Uwer Majesteit gd«-
mocht aan dc thans aanhangige wetsvoordracht voor het Lager Onderwijs Uwe Komnkfl
sanctie niet ic verlccnen, en daarentegen zulk een regeling voor de lagere schooi in te voer
waardoor het voor den armste zoo goed als voor den rijkste in Uw land mogelijk worde,
verlangd zijn kinderen een school te kunnen bieden met den Bij bel"
Hetwelk doende, enz-
Ondertekenaren van het Volkspetitionnement 1878
afkomstig uit de gemeente Burgh. Nationaal Archief,
Archief Kabinet des Konings, Kabinet der Koningin;
inv.nr. 4499, scan: 141.
24
Via de website www.vpl878.nl is het mogelijk
om de gegevens van de ondertekenaars
te raadplegen. Dit kan door alfabetisch op
naam te zoeken of via een overzicht van
de (voormalige) Nederlandse gemeenten
waaruit de ondertekenaars afkomstig zijn.
Voor Schouwen-Duiveland geldt dat er enkel
ondertekenaars zijn gevonden afkomstig uit
de gemeenten Bruinisse, Burgh, Oosterland
en Zierikzee. Door de onderzoekers is bij het
samenstellen van de database onderscheid
gemaakt tussen katholieke en protestantse
ondertekenaars en hun aantal is procentueel
afgezet tegen het totaal van de bevolking. Dit
geeft voor Schouwen-Duiveland het volgende
beeld:
Colijnsplaat 9 augustus 1918. Dochter van
Klaas Melieste en Jacoba Houtman.
Uit het huwelijk Nieuwdorp-Melieste kwamen
6 kinderen voort.
Ondertekenaar 2 betreft J.L. de Granje.
Het gaat waarschijnlijk om Jan Lein de
Granje, geb. Haamstede 2 januari 1841;
overl. Burgh 12 oktober 1912; beroep:
kleermaker. Zoon van Marcelis de Granje en
Pieternella Goudzwaard. Huwt in Haamstede
3 april 1872 Krina Moelijker, geb. Haamstede
26 november 1844; overl. Burgh 9 juni
1916. Dochter van Cornelis Moelijker en
Dina van Splunder. Krina was eerder weduwe
van Pieter van der Est. Uit het huwelijk De
Granje-Moelijker kwamen 8 kinderen voort.
Aantal
inwoners in
1878
Aantal
protestantse
tekenaars
Procentueel
aandeel op
het totaal van
de bevolking
Aantal
katholieke
tekenaars
Procentueel
aandeel op
het totaal van
de bevolking
Bruinisse
2098
501
42,8%
Burgh
662
2
2,05%
Oosterland
1355
155
20,5%
r
Zierikzee
7139
255
6,4%
183
9,76%
Eenieder wordt via de website in de gelegen
heid gesteld om informatie aan de database
toe te voegen. Het betreft informatie over
titulatuur, geboortedatum, geboorteplaats,
beroep, kerkelijke achtergrond, het
aantal kinderen en eventueel aanvullende
informatie. Om u een beeld te geven van
de informatie die wordt gezocht, zijn de
gegevens van de ondertekenaren uit de
gemeente Burgh voor u uitgewerkt. Die
informatie is afkomstig van de website van
het Zeeuws Archief www.zeeuwengezocht.nl.
Het is aan de leden van Stad en Lande de
uitdaging om een bijdrage te leveren aan dit
historisch onderzoek door de gegevens van
de Schouwen-Duivelandse ondertekenaren te
controleren en te completeren!
Ondertekenaar 1 betreft Wm Nieuwdorp.
Het gaat waarschijnlijk om Willem
Nieuwdorp, geb. Kapelle 4 februari 1842;
overl. Wissenkerke 24 maart 1910.
Zoon van Johannis Nieuwdorp en Maria
Schaalje. Beroep: aannemer te Burgh en
waterbouwkundig ambtenaar te Colijnsplaat.
Huwt in Burgh 24 januari 1868 Cornelia
Melieste, geb. Burgh 19 april 1842; overl.
25
