Kenniscentrum Zandwallen
i
32
Meer weten?
Een jaar geleden schreven we in het
decembernummer van de Sterna over de
oprichting van het Kenniscentrum Zandwallen van
NLGO. We hadden in maart 2022 een vliegende
start met een drukbezochte bijeenkomst in de
Dorpstienden, waar voorzitter Jan Baks het eerste
exemplaar van de brochure 'Zandwallen: daar zijn
we zuinig op!’ overhandigde aan wethouder Daan
Markwat. Daarna zijn we als kenniscentrum hard
aan de slag gegaan. Tijd voor een tussenstand.
■""if
?3. I
DECEMBER 2022 STERNA 33
STERNA DECEMBER 2022
TEKST SERVAAS VAN DER HORST
FOTO JAN BAKS
Nog meer goed nieuws: het zandwallengebied van
Ouddorp is een van de dertien ‘kroonjuwelen’ van de
provincie Zuid-Holland. De status van kroonjuweel
leek voor ons geen inhoud te hebben: het leidt niet tot
meer bescherming, er komt geen extra geld vrij voor
bijvoorbeeld onderhoud. Klinkt goed, kroonjuweel,
maar het is een woord zonder inhoud. Intensief
overleg met de provincie lijkt er nu voor te gaan
zorgen dat het niveau van bescherming wel degelijk
wordt opgeschroefd. Ook wordt er nagedacht over
subsidiëring van het onderhoud, want dat is wel een
(pijn)punt.
Ten tweede willen we het archief van Hans Klepper ontsloten
hebben. Voor zover ons bekend komt alle kennis over de
Ouddorpse zandwallen voort uit onderzoek van voormalig
wethouder en dorpsgenoot Hans Klepper. Zijn archief is door
ons veiliggesteld. Ten derde achten we het goed mogelijk dat
uit het internationale onderzoek en uit het archief van Klepper
blijkt dat de meest bijzondere zandwallen inderdaad hier op
Goeree liggen en dan...zou plaatsing op de werelderfgoedlijst
van Unesco een prachtig doel kunnen zijn. We houden u op de
haogte!
Als we een beetje uitzomen van de dagelijkse pijntjes
en overwinninkjes in het zandwallengebied, zien we als
Kenniscentrum een Groter Plan verschijnen. Ten eerste willen
we heel graag een internationaal vergelijkend onderzoek
naar de zandwallen laten uitvoeren. We schreven het al in
de inleiding, er zijn nog op drie andere plaatsen in Europa
vergelijkbare zandwallen. Erg interessant om de gebieden met
elkaar te vergelijken.
ZANDWALLEN
DAAR ZIJN WE ZUINIG OP!
met de gemeente steeds beter loopt. Tot ergernis van
het Kenniscentrum was bij de gemeente de praktijk
ontstaan dat overtredingen van het bestemmingsplan
op het gebied van zandwallen (afgraven, damwanden
erin slaan, rijke grond over de zandwal storten en dan
vol zetten met gebiedsvreemde beplanting) achteraf
gelegaliseerd werden. Grondeigenaar graaft een
eeuwenoude zandwal af, krijgt de gemeente langs, dient
een vergunningsaanvraag in, krijgt op onnavolgbare
wijze alsnog die vergunning en wordt al doende
beloond voor zijn brutaliteit. Maak het kapot, houd je
van de domme, de gemeente gaat toch wel door de
knieën.
Om een landschap te kunnen beschermen moet het
er nog wel zijn. We zagen iedere maand weer een stuk
zandwal verdwijnen, maar dat lijkt nu over. We hebben
een regelmatig en constructief overleg met de beleids-
en handhavingsambtenaren van de gemeente en er
worden nu vergunningen geweigerd als dat volgens
de regels ook geboden is. Dat ervaren we als een grote
winst.
Zandwallen hebben de natuurlijke neiging, zeker in deze
stikstofrijke tijden, om te verdwijnen ond’er brandnetels en
bramen. En in de bestemmingsplannen die nu van toepassing
zijn op het zandwallengebied staat een lange lijst verboden,
“je mag niet dit en je mag niet dat”, maar er staan helemaal
geen geboden, je moet dit en dat”, zoals onderhoud plegen
bijvoorbeeld. Toen er nog een provinciale subsidieregeling was
kon je als grondeigenaar een bedrag ontvangen om de wallen
te laten maaien/klepelen, maar die regeling is er niet meer.
Nog twee keer heeft de gemeente de regeling verlengd, ook
dat is nu voorbij. Als je dan een paar honderd meter zandwal
in en rond je tuin hebt liggen wordt het wel heel veel werk
om dat met bosmaaier en hark een beetje in orde te houden
(wij spreken uit ervaring). Samengevat: onderhoud is geen
verplichting en het kost geld. Dan ligt verloedering op de loer,
en dat is precies wat we zien gebeuren.
Tweede pijnpunt. Volgens een schatting van Marcel
Schildwacht is ongeveer 40 procent van de zandwallen niet
beschermd in een bestemmingsplan. Die zandwallen liggen
vooral op een paar grote recreatieparken. Ironisch is natuurlijk
wel dat die parken juist op die plekken ontstaan zijn omdat
die zandwallen daar lagen: het is prima bivakkeren in de luwte
van wallen. Hoewel onze contacten met de parkeigenaren over
het algemeen goed zijn, willen we heel graag naar de situatie
dat de bescherming van de wallen juridisch wordt vastgelegd,
dan is het maar duidelijk.
■■i
1
Het goede nieuws eerst. De zandwallen liggen er nog,
bijna allemaal. In totaal zijn er op de kop van Goeree 88
kilometer schurvelingen en zandwallen. Andere gebieden
met een vergelijkbaar zandwallenlandschap liggen in
Portugal, Frankrijk en Noord-Duitsland. Nergens zijn die
landschappen zo mooi en uitgebreid als in Ouddorp.
Onder leiding van deskundige Marcel Schildwacht heeft
in 2018 een groep vrijwilligers alle zandwallen in kaart
gebracht. De gemeente heeft
er een ‘intelligente’ kaart van
gemaakt, te vinden onder
geo.ggo.nl.
Van elke meter zandwal
op de kop is bepaald of
het een schurveling of een
zandwal betreft, wat het
begroeiingstype is en hoe de wal onderhouden moet
worden. Met een blik op de kaart is bijvoorbeeld te
zien dat de meest westelijke zandwal in Ouddorp ligt,
parallel aan de Westduinweg/hoek Boutweg, en de meest
oostelijke in Havenhoofd. Samengevat: de zandwallen
liggen er nog en ze zijn precies in kaart gebracht.
Het volgende goede nieuws is dat de samenwerking
Het Kenniscentrum Zandwallen heeft veel
informatie verzameld op de site van NLGO,
onder www.nlgo.nl/zandwallen. Van historie tot
ecologische waarde tot onderhoudsadviezen,
alles is daar terug te vinden. Er draait ook een
prachtige dronevideo waardoor in een oogopslag
de schoonheid van het gebied tot u komt.
Een deel van de informatie is ook terug te
vinden in de folder ‘Zandwallen: daar zijn we
zuinig op!’. De folder is tot stand gekomen door
een samenwerking van de gemeente Goeree-
Overflakkee en het Kenniscentrum Zandwallen.
De folder is huis-aan-huis verspreid in Ouddorp,
Goedereede en Havenhoofd en door ons
langsgebracht bij onder andere makelaars,
hoveniers en recreatieparken. Wilt u alsnog een
exemplaar ontvangen, graag een bericht naar
kenniscentrumzandwallen@nlgo.nl.
c
