Bouwkundige onderwerpen
19
Uit de reacties op de gehouden enquête
bleek dat onder de donateurs de behoefte
leeft aan informatie over bouwkundige
termen en vergelijkbare zaken. Vandaar
dat de redactie gemeend heeft om vanaf
dit nummer van het bulletin steeds plaats
in te ruimen voor een rubriek 'Bouwkundi
ge onderwerpen'.
In de persoon van de heer Maarten van
Doorn te Goes hebben wij een deskundi
ge bereid gevonden om met inzet en
enthousiasme deze rubriek te verzorgen.
De heer Van Doorn, architect BNA, die
meer dan 25 jaar een eigen architecten
bureau heeft geleid, heeft zijn sporen in
de renovatie- en restauratiesector ruim
schoots verdiend. Zo is hij bijvoorbeeld in
Goes vele jaren nauw betrokken geweest
bij uitgebreide renovatieprojecten, waar
door de verpaupering van grote delen van
het oude stadscentrum een halt toegeroe
pen is. Voor zijn inspanningen in dit vlak
is aan hem de culturele prijs van de
gemeente Goes 1989 toegekend. De laat
ste jaren heeft hij aan de Hogeschool
Zeeland een cursus restauratietechniek
verzorgd.
De redactie vertrouwt er op dat de nieuwe
£3 M. var. Doom
rubriek de belangstelling voor en kennis
van bouwhistorie als aanvulling op histo
risch inzicht zal vergroten en meer besef
zal verschaffen van constructies, bena
mingen en termen die daarbij gebruikelijk
zijn.
Het gotische kerkvenster
M. VAN DOORN
De gotiek (13de-16de eeuw) kenmerkt
zich door het verlangen naar ruimte, licht
en gerichtheid naar boven. Bij de vertol
king daarvan in de gotische bouwstijl was
de spitsboog een uitstekend middel. De
spitsboog wordt gevormd uit twee cirkel
segmenten. Dit boogtype is dan ook uiter
lijk het grote kenmerk van de gotiek
geworden en werd toegepast daar waar
openingen overspannen moesten worden.
Zo ook en op opvallende wijze voor het
1 gedrukle spitsboog
2 gelijkzijdige spitsboog
3 lancetboog
4 korfboog
5 tudorboog
6 accoladeboog
overbruggen van vensteropeningen. In de
gotiek zijn echter ook andere, minder
spectaculaire boogvormen in zwang
gekomen. De belangrijkste boogvormen
worden bijgaand afgebeeld.
Bij de gedrukte spitsboog is de hoogte
van de boog kleiner dan de vensterbreed
te, bij de gelijkzijdige spitsboog zijn hoog
te en vensterbreedte gelijk en bij de lan
cetboog is de booghoogte groter dan de
breedte van het venster.
De spitsboog heeft zich ontwikkeld uit de
romaanse rondboog. Aanvankelijk, in de
vroege gotiek dus, werd dan ook de spits
boog die daar het dichtst bij komt, de
gedrukte spitsboog, toegepast. In de late-
SPITSBOOG
BK.U<ó!JZE.g
glas im lood
re perioden van de gotiek werden de
boogconstructies steeds spitser. Dit had,
naast wellicht een geestelijke oorsprong,
het grote voordeel dat hoe spitser de
boog werd, hoe geringer de zijdelingse
druk. Deze zogenaamde spatkrachten
werden kleiner in relatie tot de breedte
van de opening. Daardoor werd de stabili
teit, door de slanke wijze van opbouw
altijd al de grote zorg bij de gotische
bouwstijl, beter gewaarborgd. Zeker bij
gewelven, maar ook bij vensters in bij
voorbeeld eindtraveeën, kende men sta-
biliteitsproblemen. Dus hoe geringer de
zijdelingse druk, hoe stabieler kon worden
gebouwd.
spitsboog
&LIT<DE BOOGOPENING
KOBrfeOOG