De Mauritskerk te IJzendijke
Een opmerkelijk voorbeeld van het gezamenlijk gebruik van een kerkgebouw G.J. Lepoeter
14
De tijdens het Twaalfjarig Bestand op initiatief van Prins Maurits ten behoeve van
de protestantse eredienst gebouwde kerk is een belangrijk monument en neemt
in de geschiedenis een bijzondere plaats in. Een in 2014 - vier eeuwen na de inge
bruikname - verschenen gedenkboek geeft een gedegen en kleurrijk overzicht.11
Zoals in zoveel andere plaatsen zijn ook hier gedurende de periode na de Tweede
Wereldoorlog de zorgen om het voortbestaan en het op langere termijn in een
goede staat houden van de kerk steeds verder toegenomen. Stijgende kosten van
onderhoud in relatie tot vermindering van betrokkenheid en teruglopend kerk
bezoek noopten uiteindelijk tot ingrijpende maatregelen. Dit leidde er toe dat in
1994 eigendom en beheer van de kerk door de Hervormde Gemeente werden on
dergebracht in een onafhankelijke stichting, de Stichting Hervormd Kerkgebouw
IJzendijke.
Een nieuwe naam
De Hervormde Gemeente werd vanaf
de overdracht van het kerkgebouw aan
de stichting huurder voor het gebruik
tijdens de zondagse erediensten, trouw- en
rouwdiensten en eventuele andere bijeen
komsten. Voor de kerkelijke gemeente een
grote zorg minder. Aan de stichting de
taak om verder invulling te geven aan een
aanvullende en kostendekkende exploita
tie. Het heeft een lange aanloopperiode
nodig gehad om daarmee op het juiste
spoor te komen. We citeren Gerard van
Noort, de voorzitter van de stichting: In
1994 is het beheer van de kerk neergelegd
bij de Stichting Hervormd Kerkgebouw
IJzendijke. Dit bleek niet zaligmakend. Het
'hervormde' drukte zwaar op het geheel.
Niet iedereen wenste activiteiten te beleggen
in een specifiek aan een met een bepaalde
geloofsrichting verbonden kerkgebouw.
Daarom is in 2015 de naam van de stich
ting gewijzigd in 'Stichting Mauritskerk
IJzendijke'.1]
'Mauritskerk', een gouden greep om het
kerkgebouw als blijvende herinnering aan
prins Maurits voortaan onder deze naam
door het leven te doen gaan. In de geschie
denis van het garnizoensstadje en van het
kerkgebouw heeft deze roemruchte oran
jetelg immers een onuitwisbare rol ge
speeld. Niet voor niets prijkt zijn wapen,
omgeven door het devies van de Orde
van de Kousenband sinds 1620 fier op de
kroonlijst van het in de kerk hangende
tiengebodenbord.
De parochie van Onze Lieve Vrouwe ten
Hemelopneming
De rooms-katholieken in IJzendijke had
den vanaf 1952 de beschikking over een
gloednieuw kerkgebouw, gebouwd naar
een ontwerp van de Ginnekense architect
J. de Lint. Groots opgezet, met een toren
die nog altijd het silhouet van het dorp
mede bepaalt. Een kerk om trots op te
zijn. Vanaf de jaren zestig-zeventig van de
vorige eeuw begon echter de terugloop
van het aantal kerkgangers.
Toen op 28 januari 1996 pastoor Francois
Buijsse afscheid nam van de parochie
vanwege zijn emeritaat en er in zijn plaats
geen nieuwe eigen pastoor voor in de
plaats kwam, betekende dit een belangrijk
punt van markering. Een zwarte bladzijde
in de geschiedenis van de parochie. Het
gemis aan de directe in het dorp zo ver-
De toren van de Mauritskerk in IJzendijke.
(Foto J.W.P. Prins.)
trouwde en vanzelfsprekende relatie Kerk-
parochianen was groot. Het betekende
ook een versnelling van de terugloop van
het kerkbezoek. Het samen komen in het
te groot en te duur geworden kerkgebouw
versterkte in toenemende mate het gevoel
van verloren gaan van intimiteit en gebor
genheid tijdens de viering van de eucharis
tie. Het besef dat ingrijpende maatregelen
nodig zouden zijn, was bij alle betrok
kenen aanwezig. Door het bisdom Breda
werd, zoals dit ook in andere regio's aan de
orde kwam, in overweging genomen om
alle parochies in West-Zeeuws-Vlaande-
ren in één parochie samen te brengen. Een
drastische maatregel, maar onontkoom
baar.
De parochie H. Andreas West-Zeeuws-
Vlaanderen
Na een periode van voorbereiding van
enkele jaren heeft per 1 januari 2013 deze
nieuwe indeling, met als centrale plaats
Oostburg, zijn beslag gekregen. IJzendijke
ressorteert vanaf dit tijdstip samen met
Breskens, Biervliet en Hoofdplaat onder
de parochiekerncommissie noord van de
parochie H. Andreas West-Zeeuws-Vlaan-
deren. De gehechtheid aan het houden
van de vieringen in de eigen woonplaats
bleek bij een meerderheid van de parochi
anen echter zodanig groot, dat het zoeken
naar de meest passende oplossing hiervoor
prioriteit kreeg. Daarbij kwam dat al in
2011 binnen de Hervormde Gemeente
geconstateerd werd dat de toekomst er
weinig rooskleurig uitzag. De mogelijk
heid van een toekomstige samenwerking
met de katholieke kerk IJzendijke werd in
dit verband van die zijde toen al voorzich
tig geopperd.31
Biervliet als voorbeeld
In het naburige Biervliet zat men in het
zelfde schuitje als in IJzendijke. Op 14
februari 2015 werd daar de kerk van de H.
Maagd Maria Onbevlekt Ontvangen aan
de eredienst onttrokken. De parochianen
zouden in Oostburg naar de mis kun
nen. Dit stuitte op verzet en leidde tot
het initiatief om overleg te plegen met de
kerkenraad van de Hervormde Gemeente.
Namens de kerkenraad van de gecombi
neerde Hervormde Gemeente Biervliet-
IJzendijke-Hoofdplaat voerde G. van
Noort, tevens voorzitter van het bestuur
