Tragiek achter een Nederlands-Indisch tafereel
in de consistorie van Oudelande
15
In de consistorie van de hervormde kerk van Oudelande hangt een drietal schilde
rijen die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Het betreft een portret van
een jonge man en een tweetal meer idyllische en romantische schilderijen. Op het
ene schilderij is de kerk van Oudelande in een groen landschap te zien, op het andere
schilderij staat een kampement aan de kust met de zee als achtergrond. Het verhaal
erachter heeft echter een dramatische afloop, dat de leefgemeenschap te Oudelande
in 1838 geschokt moet hebben.
Aanvaarding ambt ds. Veekmans
Nadat ds. Jan Poppe op 2 oktober 1831
op 57-jarige leeftijd was overleden, na een
langdurig ziekbed, was het ambt van do
minee in Oudelande vacant. Daar kwam
in het voorjaar van 1832 verandering
in. Op 27 mei aanvaardde ds. Johannes
A. Veekmans het beroep als dominee van
de Hervormde gemeente Oudelande.
Hij was unaniem gekozen tijdens een
eerder belegde kerkenraadsvergadering
op 3 maart uit een drietal kandidaten.1)
Tijdens de aanvaarding van het ambt in
de installatiedienst preekte ds. Veekmans
s middags uit II Filippensen 2:2 en 3,
Statenvertaling. Vers 2: Zo vervult mijne
blijdschap, dat gij moogt eensgezind zijn,
dezelfde liefde hebbende, van een gemoed
en van een gevoelen zijnde en vers 3: Doet
geen ding door twisting of ij dele eer, maar
door ootmoedigheid acht de een den ander
uitnemender dan zichzelvenV
Familie Veekmans
Johannes Andreas Veekmans werd gebo
ren in Rotterdam op 26 september 1806
uit het huwelijk van vader Johannes Veek
mans en moeder Elizabeth Felkers. Zijn
vader was meestermetselaar. Uit de doop
akte blijkt dat het gezin Veekmans woon
de agter de Groote Kerktegenwoordig
bekend als de Laurenskerk. Johannes werd
gereformeerd gedoopt.3) Na het doorlo
pen van zijn school ging Johannes stude
ren aan de faculteit der Godsgeleerdheid
in Leiden. Tijdens zijn studie woonde hij
in de binnenstad van Leiden aan de Oude
Rijn.4) Hoe hij tot deze studiekeuze was
gekomen is niet achterhaald uit de archie
ven. Na afronding van deze studie werd
hij toegelaten als kandidaat tot de heilige
dienst door het provinciaal kerkbestuur
van Noord-Holland. In oktober 1829
werd hij door dit bestuur geëxamineerd.5)
Hij mocht toen preken en kon beroepen
worden. Er was op dat moment een groot
overschot aan dominees in Nederland.6)
Dit zal ongetwijfeld een rol gespeeld
hebben om het beroep in Oudelande te
aanvaarden. In de tussentijd gaf hij lezin
gen/ Een maand voor het aanvaarden
van zijn ambt als dominee in Oudelande
trouwde hij te Arnhem als 25-jarige jonge
man op 26 april 1832 met zijn 28-jarige
verloofde Wilhelmina Jacoba Godefroij.
In de trouwakte is opgenomen dat hij op
L.M. van der Gouwe
dat moment beroepen predikant der Her
vormde gemeente te Oudeland is. Wilhel-
mina was dochter van een gepensioneerde
luitenant-kolonel, geboren in Zaltbommel
maar op het moment van trouwen woon
achtig in Arnhem. Haar moeder was reeds
overleden in 1826.8)
Predikantentijd Oudelande
Het zal voor het echtpaar Veekmans-
Godefroij in Oudelande toch wel even
wennen zijn geweest. Allebei opgegroeid
in een stad en dan in een plattelandsdorp
je in de Zak van Zuid-Beveland terecht
komen in de agrarische gemeenschap van
Oudelande. Dit in een dorpje dat in het
Kerkinterieur van de kerk te Oudelande met de preekstoel en het bankenplan, zoals dat er uitzag
toen ds. Veekmans dominee was in de periode 1832-1835. Uiteraard met uitzondering van de
lampen. Aan de rechterzijde is het zuidtransept te^ien dat toen nog onderdeel uitmaakte van
de kerkzaal. Momenteel is dit afgescheiden en in gebruik als consistoriekamer waar de drie
schilderijen hangen, zoals genoemd in dit artikel. (Foto van G.Th. Delemare, collectie Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed, objectnummer 50.645, jaar 06-1955.)
