c
ö'^ii
17
&ORIVÊO
JAVA
FL-ORes^Z.^
BiW 8
GROOT£ OCEAAN
Nieiu*/-
ALtoeREN
TIMOR
TIMOR
JAVA - ZEE
helft hiervan was Europeaan. De oorlog
werd beslecht door de gevangenneming en
verbanning van prins Dipo Negoro op 28
maart 1830 door generaal Hendrik Mer-
kus de Koek.16' Hierbij was ook adjudant
Francois de Stuers betrokken, die met
Adriana de Koek was getrouwd, dochter
van de generaal.rOp zijn rol wordt later
in dit artikel teruggekomen. Met de aan
stelling van gouverneur-generaal Johannes
van den Bosch werd tussen 1830 en 1834
het zogenaamde cultuurstelsel ingevoerd
en tot het laatste kwart van de negentien
de eeuw aan de inheemse bevolking op
gelegd. Een stelsel dat de Nederlandsche
schatkist rijkelijk deed vullen. Een gouver
neur-generaal stond aan het hoofd van het
bestuur in Oost-Indië en was eigenlijk de
feitelijke machthebber en nam als zodanig
de besluiten namens de koning.
Van Hellevoetsluis naar Indië
Van de reis naar Oost-Indië zijn maar
enkele summiere gegevens bekend. Uit
krantenberichten blijkt dat de familie
Veekmans op 1 september vanuit Hel
levoetsluis is vertrokken naar Batavia op
West-Java. Op 7 april 1836 werd de reis
vanuit Batavia, het huidige Jakarta, ver
volgd naar Samarang, dat nu Semarang
genoemd wordt.18' Het verblijf in Batavia
zal kort geweest zijn, omdat het diende
als tussenstop. Het lijkt aannemelijk dat
zij vanuit Hellevoetsluis per zeilschip naar
Batavia zijn gevaren. Een reis naar Batavia
werd in het begin van de negentiende
eeuw uitgevoerd op een houten zeilboot
over de wereldzeeën rond de Kaap de
Goede Hoop.19' Dit was een reis die in
die tijd circa 7 tot 8 maanden duurde. Dat
komt overeen met de voornoemde aan
name.20'
Samarang als begintijd in Oost-Indië
Het gezin Veekmans kwam na een reis van
zes dagen aan op 13 april in Samarang op
Midden-Java. Benoemingen van predikan
ten werden uitgevoerd door de gouver
neur-generaal, in dit geval Johannes van
den Bosch. Door zijn besluit van 25 sep
tember werd ds. Veekmans benoemd als
dominee te Makasser, het huidige Makas
sar, maar tijdelijk aangesteld als dominee
in Samarang.21' Uiteindelijk zou ds. Veek
mans zijn ambt in Makasser nooit vervul
len. Tijdens het verblijf op Samarang werd
op 14 oktober 1836 hun tweede dochter
Elizabeth Magthilda geboren.
Vertrek vanuit Samarang
Op 11 januari 1837 kondigde de Javasche
Courant het vertrek uit Java aan van ds.
Veekmans en familie.22' Dit was een dag,
nadat ds. Timon van de Beek op de leef
tijd van 26 jaar te Amboina, het huidige
eiland Ambon, was overleden.23' Amboina
zou de volgende gemeente van ds. Veek
mans worden. Gezien de afstand kan het
nieuws van het overlijden toen nog niet
bekend zijn geweest in Samarang. Het
lijkt erop dat bekend werd gemaakt dat ds.
Veekmans ging vertrekken naar zijn eigen
lijke standplaats Makasser. Dit is echter
niet met zekerheid te stellen, omdat geen
berichtgeving is gevonden die deze aan
name bevestigt. Pas op 4 maart scheepte
het gezin in en vertrok met zeilschip Grace
van Samarang naar Sarabaya op Oost-Java.
Dit was slechts een tussenstop die nog zou
duren tot eind april. Dit oponthoud werd
veroorzaakt, doordat er aan het schip eerst
nog enige herstellingen uitgevoerd moes
ten worden.24'
Benoeming bij gemeente van Amboina
Op 10 april werd dominee eerste klas
ds. Veekmans officieel benoemd bij de
gemeente van Amboina. Hierbij werd
vermeld dat hij vroeger bestemd geweest
was voor de gemeente te Makasser. Verder
werd bij de gemeente Amboina, tot tijde
lijke hulp van de benoemde dominee ds.
Veekmans, de onlangs uit Nederland aan
gekomen dominee derde klas H.H. Schiff
benoemd.25' Blijkbaar was ds. Veekmans
een dominee die aan de verwachtingen
voldeed en had men vertrouwen in hem.
Amboina werd gezien als een belangrijke
gemeente. Op Amboina en de nabij ge
legen eilanden waren naar schatting al
22.500 christenen.26' Dit zal ook de reden
geweest zijn om naar dit gebied twee do
minees te zenden.
Vertrek vanuit Sarabaya
Na de benoeming konden zowel ds. Veek
mans, als ds. Schiff vertrekken naar hun
nieuwe gemeente Amboina op de Moluk-
ken. Om daar te komen werd op 26 april
1837 met het gezin Veekmans ingescheept
in de haven van Sarabaya op het stoom
schip Z.M. Willem I. Vanwege zijn slechte
gezondheid bleef ds. Schiff achter op Java
om eerst aan te sterken.27'
C557c=?
Lt*C\ pCLCOL?
n
O Dcurn.ec /J
f O 0
