De voorgevel van de Sint Barbarakapel in Middelburg
3
Het Gasthuiscomplex Simon Jongepier
Het nieuwe beeld van Sint Barbara. (Foto
Klazien Dijkhuizen-Groot Nibbelink (kgn
fotografie.)
deze twee gilden op in het gilde van Onze
Lieve Vrouwe van der qualen en alle tribu-
latiën (of languore), gemeen zijnde met St.
Job en St. Juliaen. Dit bestuur was onaf
hankelijk van het gemeentebestuur en kerk
maar onderhield daar wel de eeuwen door
nauwe contacten mee.
De kapel is het enige gebouw dat nog res
teert van het Gasthuiscomplex en staat op
de hoek van de Lange Delft en de Nieuw-
straat. De kapel heeft in de loop van de
eeuwen vele verschillende geloofsgemeen
schappen onderdak geboden, variërend
van Rooms-Katholieken, Engelse Puritei
nen, Nederduitsch Gereformeerden en
Christelijk Afgescheidenen. Sinds 1936 is
de kapel in gebruik bij de Christelijk-Ge-
reformeerden. Deze wisseling van geloofs
gemeenschappen heeft aan de binnenkant
van de kapel tot aanpassingen geleid. De
buitenkant van de kerk daarentegen is
redelijk ongeschonden door de eeuwen
heen gekomen. Recent in 2018 is de bui
tenkant grondig gerestaureerd waarbij ook
De Sint Barbarakapel in Middelburg, ook wel bekend als de Gasthuiskerk,
is als kapel bij het Gasthuis in 1493-1494 gebouwd. De kapel maakte onderdeel
uit van een groot zorgcomplex met ziekenzalen, gebouwen voor de verzorging van
ouderen, een gebouw voor de opvang van daklozen en pakhuizen. Daarnaast was
er op het terrein een eigen wasserij, bakkerij en opleidingsinstituut voor de zorg
gevestigd (Collegium Anatomica Chirurgicum Medioburgense).
Aan het Gasthuiscomplex aan de Lange
Delft in Middelburg waren meerdere
broederschappen of gilden uit de stad ver
bonden. Naast het gilde van Onze Lieve
Vrouwe Sinte Maria betrof dit ook het
gilde van Sinte Barbara en het gilde van
Campo Sancto. Dit waren verenigingen
waarvan de leden met elkaar verbonden
waren door onderlinge gebeden en het
verrichten van goede werken door bijstand
te verlenen aan arme, zwakke en zieke
mensen. De betrokkenheid van verschil
lende gilden bij het gasthuis verklaart dan
ook waarom in de Middeleeuwen twee
namen voor het gasthuis gebruikt werden:
het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en het
Sint Barbara Gasthuis. Ook op de toegang
naar de kapel waren beide heiligen duide
lijk zichtbaar: Onze Lieve Vrouwe met het
kind Jezus uitgesneden op de deurnaald
van de toegangsdeuren en een beeld van
Sint Barbara in een nis boven de deuren.
Het Sint Barbaragilde droeg niet alleen fi
nancieel bij maar vormde vanaf 1425 ook
het bestuur van het Gasthuis (de zoge
naamde gasthuismeesters of regenten), na
dat zij het bestuur hadden overgenomen
van het gemeentebestuur. In 1492 gingen
De Gasthuiskerk gezien vanaf de Lange Delft, 1975. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed,
Amersfoort/documentnummer 168704.)
