22
23
De koperbekleding in de schampgoten van het koor werd vervangen. (Rothuizen Erfgoed.)
met koperen nagels (nog geen leihaken
zoals nu gebruikelijk). Af en toe waaiden er
leien af wat kon leiden tot gevaarlijke situ
aties in de aangrenzende Nieuwstraat. Het
voorstel was om de leibedekking gelijk uit
te voeren met de onderhoudswerkzaam
heden aan de kerkgevels en -goten zodat
steigerkosten werden bespaard.
Gekozen werd voor een gehele nieuwe lei
enbedekking. Vanuit ervaringen bij andere
leidaken zijn er Canadese leien van het type
Glendyne toegepast die voorafgaand aan de
uitvoering zijn bemonsterd en beoordeeld.
Voor de bevestiging zijn nu RVS leihaken
toegepast. Tegelijkertijd zijn de goten
uitgebreid schoongemaakt en het aansluit-
lood in de topgevels (noord- en zuidzijde)
plaatselijk vervangen. Ten behoeve van
een betere ventilatie in de kap zijn nieuwe,
loden monnikskappen in het leidekwerk
opgenomen.
De bliksemafleiderinstallatie was deels
binnenin de kerkkap aangebracht. Dit
had het ongewenste effect dat de afleiding
deels via het kerkinterieur plaatsvond met
alle risico's van dien. De hoofdafvoerlei-
ding van de installatie is nu over de kap
van het dak aangebracht met verschillende
leidingen over het leiendak.
Het windkruis op het torentje was ernstig
aangetast door corrosie, de windvaan was
vastgeroest en het verguldwerk van de bol
was er niet best aan toe. Besloten werd
de gehele bekroning te demonteren. Alle
onderdelen werden hersteld en de wind
vaan werd weer gangbaar gemaakt. Het
ijzerwerk werd gestraald, dunne plekken
zijn opgelast en vervolgens geschopeerd.
(Voorzien van een corrosiebestendige laag
die het ijzerwerk beschermt. Hierdoor
krijgt een object een langere levensduur.)
Detail van een herstelde goot. (Rothuizen
Erfgoed.)
oostelijk dakvlak met nieuwe leien bedekt.
Doordat werkzaamheden gecombineerd
zijn uitgevoerd, is op lange termijn geld
bespaard. De restauratie is gerealiseerd
met behulp van Rijkssubsidie, provinciale
subsidie en financiering uit fondsen.
De dakbedekking
De leibedekking van het linkerdakvlak van
het schip werd in 2012 door de Monumen-
tenwacht als matig beoordeeld, dit is de
zijde van de Nieuwstraat. Het advies was
vervanging binnen een periode van 6-10
jaar. Het rechterdakvlak was in een recent
verleden al een keer opnieuw gedekt (jaren
negentig) en werd in de rapportage als
goed gekwalificeerd. Op het linkerdakvlak
was echter sprake van geschilferde, bescha
digde en broze leien op het dak, vernageld
Foto van de kapconstructie. (Foto auteur.)
Werkzaamheden goten en
hemelwaterafvoeren
De goten van het koor zijn conform het
plan vervangen in koper. De bestaande
hemelwaterafvoeren werden voorzien
van nieuwe stalen ondereinden. De goten
onder de schipdaken waren nog in goede
toestand en konden gehandhaafd blijven.
Wel dienden er twee expansiestukken
vervangen te worden. Hiermee kon gelijk
gerealiseerd worden dat de gootdelen
meer thermische spanning (uitzetting)
konden opnemen.
Kapconstructie
De kapconstructies boven het schip en
Detailfoto van uitgehaald metselwerk in de voorgevel. (Foto auteur.)
het koor werden schoon gezogen en
behandeld tegen aantasting door houtbo
rende insecten. Door deze behandeling
en het creëren van meer ventilatie door
Voorbeeld van een afbrokkelende steen ten
gevolge van te hard, omliggend voegwerk
(cementgebonden) en een van de muuran
kers in de voorgevel welke zijn ontroest en
geschilderd. Waar nodig is het omliggende
metselwerk hersteld. (Rothuizen Erfgoed.)
de monnikskappen is de kans op nieuwe
aantastingen sterk verkleind. In de kap
constructie van het koor zijn deels nieuwe
muurplaten aangebracht (een muurplaat
is een houten balk die op z'n plat op het
muurwerk wordt bevestigd). Een aantal
muurplaten was ingerot ten gevolge van
lekkage via een van de goten. De muurpla
ten werden vervangen in de traditionele
maar duurzame houtsoort Oregon Pine.
Herstel gevels
De Gasthuiskerk is zoals geschreven in de
loop der eeuwen diverse malen verbouwd.
De ouderdom van de verschillende delen
van het gebouw verschilt enorm, wat terug
te zien is in het type en formaat van de
kloostermoppen. Ook is er veel verschil
in kwaliteit. In de voorgevel waren de
meeste gebreken aanwezig. Veel moppen
waren afgebrokkeld ten gevolge van erosie
en vorstschade. Ook was bij onderhouds
beurten in het verleden plaatselijk een te
harde voegmortel toegepast wat tot schade
aan de stenen leidde. Dit cementgebonden
Overzicht van de gerestaureerde voorgevel.
(Rothuizen Erfgoed.)
voegwerk onthechtte dan ook sterk en is
vervangen door traditionele kalkmortel.
Uitgangspunt bij de restauratie was het
terughoudend restaureren van de gevels
met maximaal behoud van de bestaande
stenen en voegwerk.
In de voorgevel was het meeste schade
aanwezig. Hier zijn bijna tweehonderd
stenen en ruim 90 m2 voegwerk vervan
gen. De andere gevels waren er wat beter
aan toe. Het inboetwerk is uitgevoerd met
tweedehands moppen van goede kwaliteit.
Deze stenen sluiten qua vorm, kleur en
kwaliteit goed aan bij het bestaande werk.
