4
Voorjaarsvlinder: deel 2
Tekst en tekeningen: Lucien Noens
Het lijkt wel of het Oranjetipje met een houd
baarheidsdatum werkt. Omstreeks 300 da
gen is de uiterste houdbaarheidsdatum be
reikt! In tegenstelling tot ons voedsel bv.
Sardines in blikje, welke de houdbaarheids
datum overschrijden veranderen in een prut
achtige substantie en niet direct herkenbaar
als visjes, vormt zich binnen de pophuid een
complete vlinder.
Moderne tijden
Deze twee poppen hebben onder beschermde
omstandigheden 'overwinterd'. Anders dan in
de vrije natuur verpote rupsen hebben deze
geen sterk wisselende temperaturen, regen,
sneeuw, hagelbuien en stormen meegemaakt.
De enige schokkende gebeurtenis was waar
schijnlijk de natuurmarkt in Axel, waar ze te be
zichtigen waren, vorig jaar. Bijna de gehele
'wachttijd' doorgebracht in een doorzichtig pen-
nendoosje met enkele luchtgaatjes. De zomer
hebben ze binnenshuis doorgebracht en de win
termaanden in een vorstvrije, droge berging en
nog vrij donker ook. De laatste week mogen ze
voor het raam in de keuken wennen, poseren
en uitkomen. De beide poppen treffen het maar.
Lekker binnen in de keuken op de vensterbank.
Niet in de felle zon door de gezakte luxaflex.
Achtergrond geluiden van een wasmachine, af
zuigkap, kookluchtjes en de radio op omroep
Zeeland. Brengt dit alles verstoring op de ont
wikkeling van de vlinder? Ik dacht het niet want
de pop van 12.06.'99 begint te veranderen op
05.04.2000, dat is 298 dagen na de verpopping
van de rups. De punten worden donker. Na 3
dagen wordt er een oranje vlek zichtbaar in de
vleugelcontouren en de gehele pop is niet meer
zo transparant. Dit is duidelijk een vlinder van
het mannelijk geslacht. De antennes tekenen
scherp af na 6 dagen. Er komt steeds meer
kleur door de pophuid, na 7 dagen de
'Belgische vlag'. De 8ste dag: de vlinder ont
waakt. Onmiddellijk na het openscheuren van
de pophuid, waar de antennes zitten, kruipt de
vlinder in het takje en begint de vleugels op te
pompen. Na ongeveer een uur ligt er een klein
'bloedplasje' op de vensterbank. Oppompen en
weer terug leeglaten van de vleugels is gelukt!
De vlinder is nu vliegvlug.
Chemische reactie
Is de verandering in de pop naar vlinder veroor
zaakt door u.v. licht, de langere dagen, hogere
temperaturen, ik weet het niet zo zeker. Ik houd
mij maar aan de 'houdbaarheidsdatum' van ca.
300 dagen die de oersoep' verandert in een
schitterend vlindertje want uit de vrije natuur
meldt Eddy dat er een mannetje Oranjetip rond
vliegt in De Wilde Landen te Heikant op
10.04.2000. Binnen of buiten, het maakt niets
uit. De pop van 13.06.'99 begint te verande
ren op 08.04.2000, dat is precies 300 dagen na
verpopping.
Planten
Wij zoeken het waarom bij de vlindersoort,
maar misschien zit het wel in de waardplanten,
of beide. Alle waardplanten van het Oranjetipje
bloeien en brengen zaaddozen voort in het
voorjaar. De waardplant van b.v. de Kleine vos
en Dagpauwoog is de Grote brandnetel die ei
genlijk het gehele groeiseizoen aanwezig is en
daardoor ook diverse generaties vlinders
(rupsen) voortbrengt. De rupsen hebben 'vers
blad' nodig van deze beide soorten. De rupsen
van het Oranjetipje hebben jonge zaaddozen
nodig als voedsel, blad of stengel wordt niet ge
geten. De rups en de vlinder van de St Jacobs-
vlinder is giftig. De gifstof wordt uit het Jacobs-
kruiskruid gehaald en blijkbaar is dit de enige
plant met de 'stof' die in de rups omgezet wordt
in gif. Produceert de Oranjetipjes rups ook gif
stof? Op de spaarzame stoppelharen bevindt
zich een helder druppeltje. Is dit giftig of is het
voor eventuele belagers (vogels) een zeer vies
smakend afweermiddel? Mogelijk een signaal
gever voor het vrouwtje dat de plant reeds bezet
is? Kannibalisme onder de rupsen, niet genoeg
eten voor meerdere rupsen op dezelfde plant, of
een afweermiddel tegen sluipwespen?
Bulten gebeuren
Op zondag 16 april worden Oranjetipjes gemeld
van nabij het hockeyveld van 'Rapide' en de
Zeildijk te Hulst. De Pinksterbloem staat in de
slootkanten volop in bloei. Het gaat beginnen
12