Plantensappen
H
If
r
F
ja
■r-
Toon'aard
Toon'aard
Berk
Toon Hagenaar (tekst 4 foto's)
Heksenmelk, een soort uit de Wolfsmelk-familie
Den
Paardenbloem
Stinkende gouwe
De opa van Mart noemt het verliezen
van vocht bij een plant bloeden.
Klopt dat eigenlijk wel? Als we het
opzoeken in een woordenboek staat er:
(plantkunde) het uitvloeien van sap uit
de houtvaten. Dus dat klopt.
Dat is niet bij alle planten of bomen
zo. Er zijn er die hier zelfs veel last
van kunnen hebben. Bijvoorbeeld de
berk, de druif of de tamme kastanje.
Het sap van de stengel van de
paardenbloem is licht giftig, net als
die van de stinkende gouwe of van de
wijnruit.
Toch is niet alle sap van planten giftig.
Het sap van een plant dat tegenwoordig
veel wordt gebruikt is dat van de Aloë
vera. Als je van deze plant het blad
doormidden snijdt druppelt er sap uit.
Dit wordt opgevangen. Het sap wordt
gebruikt in verschillende producten
zoals tandpasta.
Op dezelfde manier wordt bij de
suikeresdoorn ook het plantensap
afgetapt. Dit sap wordt in ingedikte
vorm esdoornsiroop of ahornsiroop
genoemd. Het is een dunne stroop.
Een boom steekt bij de planten
waar we vocht van aftappen er met
kop en schouders bovenuit. Dat is
de Braziliaanse rubberboom. Het is
een familielid van onze wolfsmelk.
Bij verwonding stroomt er een witte
melksap uit de bast. Dit vocht noemen
we ook wel latex. Van deze latex wordt
natuurlijk rubber gemaakt. Om dit
te winnen maken ze insnijdingen in de
bast. Er onder wordt een soort van
emmertje gehangen om de latex in op
te vangen.
Bij het versturen van een brief heb
je een envelop nodig. Vroeger was het
randje waar je met je tong langs likte
ingesmeerd met een soort lijm. Die lijm
kwam van een boom die familie is van
Hars
Naaldbomen produceren ook een sap.
Dit heet alleen anders, we noemen dit
hars. Je hebt vast wel eens hars aan
je vingers gehad nadat je over de stam
van de kerstboom bent gegaan. Of in
het bos als je over de boomschors van
een den strijkt. Het plakt heel erg.
Iets bijzonders aan hars is, is dat het
moeilijk afbreekbaar is. Het kan door
zijn ouderdom verstenen. We noemen
het dan amber of barnsteen. Soms
komt er een insect in vast te zitten.
Hierdoor weten we welk insect vroeger
al leefde.
Guttatie
De sapstroom kan er ook voor zorgen
dat een plant gaat huilen. Huilende
planten, hoor ik je al denken. Ja, het
kan echt. Deze planten verliezen
onze acacia. Het witte vocht daarvan
wordt ook wel Arabische gom genoemd.
waterdruppels via hun blad.
Je hebt net al gelezen dat planten
het water opnemen met hun wortels
en verdampen via het blad. Alleen in
de nacht zijn de poriën van het blad
gesloten. De plant verdampt dan geen
water, maar de wortels nemen nog wel
water op. Hierdoor ontstaat er een
overdruk van water in de plant.
Om dat overtollige vocht te verliezen,
zijn er speciale waterklieren in de
punt van het blad. Hier ontstaan dan
waterdruppels. Dit noemen we guttatie.
Een bekende hiervan is de
bananenplant. Thuis hebben jullie
misschien wel een gatenplant of een
olifantsoor. Huilen die ook?
Guttatie is niet schadelijk voor je
planten en bij sommige planten is het
onvermijdelijk.
In een natuurtijdschrijft uit 1859
schrijft Rauwenhoff het volgende over
melksappen: Het is algemeen bekend,
dat wanneer men in sommige planten
eene insnijding maakt, een troebel
vocht uit de snede te voorschijn komt,
hetgeen weldra de snede geheel bedekt
en somwijlen zelfs droppelsgewijze
afvloeit. Wie weet niet, dat er uit de
Wolfs- of Heksenmelksoorten, die
bij ons langs wegen en op weilanden
tamelijk algemeen voorkomen, eene
witte melk vlooit, zoodra men blad of
stengel afbreekt?
Zowel bomen als planten hebben een
sapstroom. Deze komt in de late
winter weer op gang. De sapstroom
zorgt voor het vervoer van water en
voedingsstoffen van de wortel tot aan
de kroon.
Als er aan de boom of plant blad zit,
verdampt het vocht via de huidmondjes
in het blad. In de herfst en de winter
is het blad afgevallen. De sapstroom is
dan niet meer nodig. De boom of plant
gaat in een soort van winterslaap.
Als we in de zomer een insnijding
maken in een boom of een plant kan er
vocht tevoorschijn komen. Dit noemen
we dus bloeden.
Bij de paardenbloem, stinkende gouwe
of de wolfsmelk is het leuk om het
bloeden te bekijken. Pluk er maar
eens een en kijk wat er gebeurt. Bij
de paardenbloem en wolfsmelk is het
sap wit. Bij de stinkende gouwe is het
sap oranje van kleur. Deze planten
ondervinden van het insnijden geen
last.
Wanneer we die op het verkeerde
moment snoeien of insnijden kunnen ze
zelfs doodbloeden.
Wanneer een boom uit zichzelf
bloedt is er iets niet goed. Het
bloeden kan dan een vorm zijn van een
afweermechanisme. Op die manier kan
er niets naar binnen komen. Hierbij kun
je denken aan schimmels of ziektes.
Ook houdt het bloeden insecten
tegen. Dit vocht moet je dus niet
tegenhouden, zoals oma wel bij Mart
doet door er een pleister op te plakken.
Het heeft ook weinig zin, want het
keert toch weer terug.
Als de boom het overleeft zal het
bloed op een bepaald moment stelpen.
Stelpen wil zeggen: het bloeden zal
ophouden. Er komt een soort van korst
op de wond. Het is net als bij jezelf
als je een wondje hebt. Het is leuk om
eraan te peuteren. Dit moet je bij een
boom niet doen. Gewoon laten zitten!
Bij jezelf is dat ook het beste.
In de noordelijke landen zoals Canada
en Finland worden er onderin de berk
gaatjes geboord. Hierin plaatsen ze
buisjes. Het berkensap stroomt door
de buisjes en wordt opgevangen. Het
wordt puur gedronken of in flessen
bewaard. Het smaakt
lichtzoet.
't stekkertje zomer2022
-
Hf
