Colofon
Inhoud
o
t ra
ëraanbömèn als drag
pp*
)IOC
-^22-%
fTi
ANBI
I
Opmaak Productie: De Ideeënfabriekvan Pieters
jrage*
-
i
Lid worden?
VeteraanbometTgk
Steltkluut
3 Veteraanbomen als drager van biodiversiteit
2' x"’
V h-
W-.-
I dl
r:'U|
Website: webmaster@steltkluut.nl
Jaargang 52, nummer 3, ISSN 1875-1385
'O
De Steltkluut
Uitgave van Natuurbeschermingsvereniging"De Steltkluut"
verschijnt 4x per jaar. Overname is toegestaan, mits
bronvermelding. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud
van hun artikelen.
Foto voorpagina:
Zonsopkomst. Foto Bas de Maat
Redactie:
Luciën Calle, Carola André, Jaap Verheist, Ingrid Smit, Marleen
Peeters en Bas de Maat
redactie@steltkluut.nl
Jeugdgroep:
jeugdgroep@steltkluut.nl
Vogelwerkgroep:
vogelwerkgroep@steltkluut.nl
Werkgroep Landschapsbeheer:
landschapsbeheer@steltkluut.nl
Planologiewerkgroep:
planologiewerkgroep@steltkluut.nl
Bestuur:
M. Blommaert, voorzitter@steltkluut.nl
Vacant, secretaris@steltkluut.nl
R. van Minnen, penningmeester@steltkluut.nl
Plantenwerkgroep:
plantenwerkgroep@steltkluut.pl
Insectenwerkgroep:
insectenwerkgroep@steltkluut.nl
1 februari
1 mei
1 augustus
1 november
Toename biodiversiteit
Jonge bomen kenmerken zich door weinig biomassa, geen
dode delen en nog onbeschadigde, gladde stammen en
takken. Deze jonge bomen kunnen evengoed al een flinke
hoeveelheid soorten aan zich binden. Denk aan de talrijke
soorten insecten die van de bladeren vreten of zuigen. Zo zijn
er indrukwekkende hoeveelheden bladrollers (microvlinders),
kevers, luizen e.d. en de soorten die weer van al deze insec
ten leven. Naarmate een boom ouder wordt, verschijnen er
steeds meer microhabitats in. Zoals holten, dood hout en een
grilliger structuur van de schors. Het is niet zo dat daarmee de
kenmerken van de jeugdfase verdwijnen. Die schuiven met
de groei gewoon wat verder mee omhoog. Een oudere boom
wordt daarmee een steeds completer ecosysteem. Wanneer
een boom zijn maximale omvang heeft bereikt en op een lo
catie staat waar hij ook fraai kan uitgroeien, is sprake van een
monumentale boom. In een ouder bos met veel monumentale
bomen is vaak sprake van veel biodiversiteit.
Natuurlijke afstervingsprocessen
De periode van maximale omvang kan lang duren, afhankelijk
van boomsoort en lokale omstandigheden wel enkele hon
derden jaren. Daarna komt er een periode waarin aftakelings
processen zich voordoen. De natuurlijke aftakeling bij oude
bomen gaat gepaard met een kroonreductie en de vorming
van een secundaire kroon. De hogere kroon sterft geleidelijk
af en wordt vervangen door een veel lagere en kleinere kroon.
De boom werkt hierbij samen met houtparasitaire zwammen.
Hele takken kunnen tijdens dit proces afbreken en daarmee
beschermt de boom zichzelf. De verzwakte stam is immers
niet meer in staat om alle krachten die op de uitgegroeide
kroon werken (wind en gewicht) goed te weerstaan. Het risico
van stambreuk of omwaaien is dan te groot. Bijna altijd gaat
dit proces gepaard met het geleidelijk holler worden van de
stam. Soms kunnen er enorme holten ontstaan en blijft slechts
(een deel van) de buitenrand bestaan. Zulke bomen vormen
zelfs vaak eigen wortels in het verterende hout in de stam. Zo
hergebruiken ze met behulp van schimmels zichzelf. Deze veel
oudere en door kroonreductie lagere bomen worden vete-
raanbomen genoemd. Er is geen exacte minimumleeftijd te
plakken op veteraanbomen. Dat is afhankelijk van boomsoort
en omstandigheden. Het zijn geleidelijke processen en ook
jongere bomen kunnen soms al kenmerken van veteraanbo
men hebben. In een kleinere en lagere vorm kan de veteraan-
boom nog lange tijd leven, soms zelfs nog enkele honderden
jaren! Veelal vindt men dat een dergelijke boom "versleten" is
en daarom geveld moet worden. Dat werd in het verleden heel
vaak gedaan. Dat blijkt nu een tragische vergissing, want juist
dit soort bomen is op zijn top van het ecologisch functioneren.
De laatste jaren is bekend geworden dat juist veteraanbomen
nog belangrijker zijn voor de biodiversiteit dan voorheen werd
gedacht. Daarnaast kunnen veteraanbomen ook van belang
zijn voor het behoud van autochtoon genenmateriaal. De vaak
hoge leeftijd van deze bomen maakt de kans dat deze origi
neel voor de streek zijn relatief groot.
Contributie 2022
De contributie bedraagt €25,00. Betalingen op
rekeningnummer
IBAN:NL81 RABO 0136605540
Bic: RAB0NL2U
t.n.v. Natuurbeschermingsvereniging De Steltkluut
Adresgegevens:
Postbus 319,4530 AH Terneuzen
www.steltkluut.nl
info@steltkluut.nl
Algemeen bestuurslid:
H. Bun, M. Sponselee
www.steltkluut.nl/vereniging/lid-worden
Dat er veel soorten organismen gebonden zijn aan oudere bomen is bekend. Bomen die al over hun hoogtepunt heen
zijn, blijken wat dat betreft zelfs buitencategorie. In dit artikel een pleidooi voor een betere bescherming van deze oude
knoerten, de veteraanbomen.
Algf-miffi Nut
llrogs-ndr Instelling
WIJ.
Voor meer nieuws volg ons op Facebook n
Steltkluut App (aanmelden via info@steltkluut.nl)
't Stekkertje
22 Toon'aard: Mieren
Toon Hagenaar
Uiterste inleverdatum voor de kopij:
Lentenummer
Zomernummer
Herfstnummer
Winternummer
12 Boekentip
Ingrid Smit
14 Een vervelende waarheid
Franklin L.L. Tombeur
20 Agenda
Jaap Verhelst
18 Broedpoging van Koereigers?
Henk Castelijns
19 Korte berichten
Bestuur
24 NatuurToon: Mierensnelweg
Toon Hagenaar
26 ToonsPuzzel: Mierenlabyrint
Toon Hagenaar
28 Achterblad
Aankondiging Jubileumdag
8 Ringaflezingen Zwartkopmeeuwen
Margarethapolder
Bert van Broekhoven Ria van Minnen
10 Insectenweetjes
Bert Vanden Berghe
13 Steltkluut.nl in een nieuw jasje
Frangoise Moeliker
15 Bijzondere waarnemingen in de regio
Lucien Calle; Marian Sponselee
7 De Floron-cursus 'Er gaat een wereld voor je open'
Marleen Peeters
f iF
De steltkluut herfst 2Q22
W
Lucien Calle (tekst en foto's)
-s#
Lucien Calle
z i
