Ringaflezingen Zwartkopmeeuwen
Margarethapolder
Om?
l*
Ringaflezen
Bert van Broekhoven Ria van Minnen (tekst en foto's)
Herkent u ze ook al, de Zwartkopmeeuwen die met hun miauwende roep vanaf begin april veelvuldig in onze regio te
horen zijn? Deze prachtige meeuwen zijn spierwit en hebben een kop waarop het zwart een stuk verder doorloopt dan
bij de Kokmeeuw. Verder hebben ze een vuurrode snavel. Vanaf 1990 zijn de aantallen Zwartkopmeeuwen in onze regio
sterk gestegen. Tot eind jaren tachtig was de Zwartkopmeeuw een zeldzame broedvogel in Nederland, maar sinds 2009
broeden er hier gemiddeld zo'n 2000 paren. Ook het aantal doortrekkers is toegenomen. Meer informatie over de Zwart
kopmeeuw is te vinden in de Avifauna Zeelandica in deel 2 op pagina 714719.
Broedeiland
Zwartkopmeeuwen overwinteren in Nederland slechts in klei
ne aantallen en worden vanaf eind februari vooral opgemerkt
tijdens de voorjaarstrek, ook op de telpost Margarethapolder.
In maart nemen de aantallen snel toe. De piek van voorbijtrek
kende vogels ligt ergens half april. Bij de Margarethapolder is
het sinds 2-3 jaar erg lastig om de doortrekkende Zwartkop
meeuwen te onderscheiden van hun hier verblijvende soortge
noten. Samen met Kokmeeuwen tonen ze al vanaf eind maart
veel interesse voor het broedeiland dat hier drie jaar geleden
voor de Visdieven werd geplaatst.
Het eiland werd indertijd pas vrij laat in het broedseizoen ge
plaatst en mede daarom waren het in dat jaar vooral de Visdie
ven die er zijn gaan broeden. Koppels Zwartkopmeeuwen die
probeerden een plekje te bemachtigen, werden stelselmatig
door de Visdieven verjaagd. De jaren daarop (2020 en 2021)
kwamen er echter vooral Zwartkopmeeuwen en Kokmeeuwen
tot broeden. Zij waren al aanwezig op het broedeiland ruim
voordat de Visdieven terugkwamen uit het zuiden. Hierdoor
was er voor de Visdieven niet veel ruimte meer over. Maar toen
de meeuwen klaar waren met broeden en het weer rustig werd
op het eiland, gingen de Visdieven alsnog op het eilandje broe
den. In 2021 waren de laatste Visdieven nog aanwezig tot in de
eerste week van september.
Tijdens het controleren bleek dat er behoorlijk wat geringde
Zwartkopmeeuwen aanwezig waren. Ringen aflezen bij Zwart
kopmeeuwen is lastig als ze op de weilanden foerageren. Ze
zijn dan erg beweeglijk en vliegen regelmatig op om een stuk
je verderop weer verder te scharrelen.
Geringde zwartkopmeeuwen
Ook dit jaar hebben er op het eiland mooie aantallen Zwart
kopmeeuwen gebroed, naar schatting zo'n 80 tot 100 paar. Tij
dens de broedtijd controleren we regelmatig de vogels op het
eilandje in verband met de inspanningen van diverse organisa
ties om Visdieven uit de binnenstad van Terneuzen te weren.
Op 7 juni zijn we op de telpost gaan proberen om zoveel mo
gelijk ringen van Zwartkopmeeuwen af te lezen. Dat lukte best
aardig die dag, met als resultaat maar liefst 7 ringaflezingen.
Er zijn diverse ringprojecten voor de Zwartkopmeeuwen in Eu
ropa. Doel van de projecten is om via de ringaflezingen inzicht
te krijgen in de verdere verspreiding van Zwartkopmeeuwen in
Europa en hun levenswijze. Komen de Zwartkopmeeuwen
steeds terug naar dezelfde broedlocaties? Op welke nieuwe
plaatsen vestigen ze zich? In welke gebieden overwinteren ze
en hoe oud worden Zwartkopmeeuwen?
Wij hebben onze gegevens van de telpost gelijk aangeleverd
aan het betreffende project en al vrij snel ontvingen we de
lifelist van elk afzonderlijk individu. Op de lifelist staat waar de
Zwartkopmeeuwen geringd zijn, op welke leeftijd en waar ze
nog meer zijn gezien. Het is leuk om deze informatie te weten
te komen. De meeste ringaflezingen van ons waren afkomstig
van in de regio Antwerpen geringde vogels.
Ringtellingen
De verwerkers van de gegevens moedigden ons gelijk enthou
siast aan om vooral regelmatig door te gaan met de tellingen
en de gegevens zo spoedig mogelijk door te geven. Zo ge
schiedde. Binnen 1 dag na de aanlevering van de nieuwe tel
lingen ontvingen we de lifelists alweer terug. Dat motiveerde
ons erg om het aflezen dagelijks vol te houden. Tot 19 juli zijn
we hiermee doorgegaan. Het resultaat mag er zijn. We hebben
293 ringen afgelezen van 65 verschillende Zwartkopmeeuwen.
Er was zelfs een geringd koppel aanwezig.
Doordat we de ringen enkele weken achter elkaar hebben
afgelezen, zagen we ook de ontwikkeling van de jonge vogels
naar exemplaren die vliegvlug werden en gingen proefvliegen.
Dat was erg leuk om te volgen. We zagen ook dat de Zwartkop
meeuwen naar elkaar toe niet erg vriendelijk zijn. Als een jong
van een ander koppel in de buurt kwam, werd het handhandig
weggestuurd door flinke uithalen met de snavel van de ouder-
vogels.
In het midden een geringde Zwartkopmeeuw, alleen meteen
telescoop af te lezen (BvB)
26/07/2009Le Portel; Pas-de-Calais; Hauts-de-France;
France
18/03/2010 Voorland, Nummer Een; Sluis; Zeeland;
22/06/2011 Hoeckelingsdam/Kinseldam, Waterland;
Amsterdam; Noord-Holland;
16/04/2016Blaricum; Noord-Holland;
07/03/2020 Zwin; Knokke-Heist; West-Vlaanderen;
Flanders;
12/03/2021 Total; Antwerpen; Antwerpen; Flanders
21/06/2022 telpost Margarethapolder, Zaamslag;
Terneuzen; Zeeland
Vogelgriep bij Margarethapolder
Dit jaar waart er helaas een zeer besmettelijke variant van de
vogelgriep rond, ook in onze regio. Ook dat was een reden
om de kolonie goed in de gaten te houden. Diverse keren zijn
er op het broedeiland en langs de waterlijn in de Mararetha-
polder dode vogels geruimd. Op 5 juli alleen al 9 Visdieven
adult1 Zwartkopmeeuw adult4 Grote Sterns adult en een
onbekend aantal jonge kuikens. Op 12 juli 1 Kokmeeuw adult,
6 Kokmeeuw juveniel, 15 Visdief adult en 3 Zwartkopmeeuw
adult. Een van de dode Visdieven was geringd in 2003 in Ter
neuzen en was dus al 19 jaar oud, jammer.
Begin juli waren er 40-50 broedparen Visdief aanwezig. Twee
weken later was daar helaas niets meer van over, een regel
rechte ramp.
De Zwartkopmeeuwen hadden minder last gehad van de vo
gelgriep. Er waren wel enkele slachtoffers, maar er zijn volop
gezonde jonge vogels succesvol grootgebracht. We schatten
dat aantal op 120- 150.
Het merendeel van de vogels had een witte ring met daarop
4 cijfers en/of letters, steeds beginnend met het cijfer 3. Dat
levert dan bijvoorbeeld de volgende codes op: W3LVV, W3215,
GR08J (de W staat voor een witte ring, de G voor een groene
ring). De Zwartkopmeeuw met de groene ring GR08J was de
oudste die we hebben afgelezen. Deze meeuw bleek in 2009
geringd te zijn in Noord-Frankrijk (50 km ten zuiden van Calais)
en overwintert daar ook jaarlijks. Verder is deze vogel onder
meer op de volgende plaatsen gezien:
Gemengde kolonie van Zwartkopmeeuw, Kokmeeuw en Visdief
(BvB)
De steltkluut herfst 2022
