Evaluatie stadsvogelonderzoek
Figuur 6: territoriumlocaties heggenmus 2021 -2022
5^'
Figuur 7: relatieve dichtheid 2009
Figuur 8: relatieve dichtheid 2022
Heggenmus
Alhoewel er nog een aanzienlijk aantal heggenmussen in het
telgebied voorkomt is een afname van 6 (n=25) ten opzichte
van 2021 (n=31groot. Als we de territoriumlocaties 2022
vergelijken met die van 2021 dan zien we dat de heggenmus
redelijk honkvast is en jaren op dezelfde locatie handhaaft.
Opvallend is de grote afname in het zuidoostelijk deel rondom
de vrijstaande woningen. Hier is het aantal territoria met 50%
afgenomen. De oorzaak hiervan is niet bekend. De inrichting
van de tuinen is min of meer ongewijzigd. De gelegenheid om
hier te broeden is nog volop aanwezig. In mijn eigen tuin merk
ik dat de heggenmus gevoelig is voor de vestiging van katten.
Verder valt op dat rondom de centraal in het gebied staande
bungalows het aantal heggenmussen bijna is verdubbeld.
Een vergelijking tussen 2022 en 2009
Na 15 jaar broedvogelonderzoek is het interessant de aantallen
2022 te vergelijken met gegevens uit het verleden en dan
specifiek het jaar met het hoogste aantal broedvogelterritoria
en de meeste soorten. In 2009, een jaar na de start van
dit meerjarig onderzoek, zijn de meeste soorten (n= 25)
en territoria (n=299) vastgesteld. De top 10 van 2022 is
vergeleken met de aantallen uit 2009. De toe- en afname
hiervan is gerelateerd aan het terrein/woningtype. Uit de
resultaten van dit vergelijkend onderzoek is af te leiden dat
in de loop der jaren veel soorten hun territorium verplaatst
hebben naar het openbaar groen. Dit doet zich het sterkst
voor bij heggenmus, winterkoning, koolmees, en houtduif.
Bij de koolmees wordt opgemerkt dat de afgelopen jaren
steeds meer bewoners nestkasten ophangen in het openbaar
groen die hiervan gebruik maken. Bij de merel wordt een
aanzienzienlijke afname geconstateerd rondom de vrijstaande
woningen, twee-onder-een-kapwoningen, rijtjeswoningen en
bungalows met slechts een geringe toename in het openbaar
groen. Dat een toenemend aantal soorten in de loop der jaren
gebruik maakt van het openbaar groen is toe te schrijven aan
het groen in particuliere tuinen dat meer en meer verdwijnt
waardoor vogels noodgedwongen moeten uitwijken naar het
openbaar groen. Hiermee wordt de waarde van het openbaar
groen voor stadsvogels en de bufferfunctie die deze vervuld
bij het verlies aan groen in particuliere tuinen benadrukt.
Dichtheid territoria 2022 versus 2009
In figuur 7 en 8 zijn de relatieve dichtheden 2009 en
2022 weergegeven. Het aantal clusters (rood-bruin: hoge
dichtheid, groen: lage dichtheid) met een hoge dichtheid is
in 2022 aanzienlijk lager dan in 2009. Opvallend is het aantal
stadsvogels dat in het zuidelijk deel van het gebied met
name langs de oostkant behoorlijk is afgenomen. Dit is in
tegenspraak met de inrichting van de tuinen die de afgelopen
15 jaar niet noemenswaardig veranderd is. Verder in 2022
aan de zuidwestzijde langs de Sloelaan ontwaart zich een
verdere uitholling van het leefgebied van de stadsvogels,
de omvang van de witte vlekken zijn hier illustratief. In 2009
waren hier al weinig stadsvogels aanwezig, anno 2022 komen
hier amper nog stadsvogels voor. De verklaring hiervoor is dat
het voor stadsvogels steeds minder aantrekkelijk is om zich
hier te vestigen doordat de verstening en verschutting verder
doorzet en er amper nog groen aanwezig is. De groenstrook
aan de westzijde parallel aan de Rooseveltlaan blijft het goed
doen. Hier is het aantal territoria en soorten stabiel. In het
noordelijk deel vallen er langs de oostzijde 'gaten'. Ook hier
zien we de negatieve impact van het verdwijnende groen in
de particuliere tuinen. Door het grote verloop van eigenaar
van de afgelopen 2-3 jaar zijn veel tuinen opnieuw ingericht
waarbij veel groen verdwenen is.
Conclusie
In 2022 zijn 278 territoria en 22 soorten vastgesteld. Ten
opzichte van 2021 een toename van 12 territoria en een
afname van 2 soorten. De hogere aantallen zijn met name
toe te schrijven aan de pimpelmees en merel. De merel
lijkt met een toename van 30% uit het dal te klimmen. Bij
de pimpelmees is hoogstwaarschijnlijk sprake van een
ondertelling in 2021Hierdoor wordt hogere aantal van deze
soort in 2022 aangemerkt als een schijntoename.
Het aantal clusters met een hoge dichtheid is ten opzichte
van 2021 verder afgenomen. Vergeleken met 2009 blijken
in 2022 steeds meer stadsvogels zich te vestigen in het
openbaar groen. Het stelselmatig verdwijnen van groen
in de tuinen in ruil voor schutting en verharding lijkt hier
debet aan te zijn. De constatering dat de met bomen en
2021
2022
Zoals in vorige rapportages al opgemerkt zet de verschutting
en verstening gestaag door. Het aantal bewoners dat de
beplanting vervangt door verharding (klinkers en grind)
en schuttingen neemt nog steeds toe. Dit is een van
hoofdoorzaken dat de stadsvogels in dit gebied stelselmatig
afnemen, getuige de'witte vlekken'in figuur 7. Om dit een
halt toe te roepen is het zaak dat de eigenaren van particuliere
tuinen en terreinbeherende instanties bij de inrichting van
hun tuinen en gebieden bewuster omgaan met het inrichten,
beheren en onderhouden hiervan.
struiken beplante groenstroken (openbaar groen) meer
en meer getransformeerd worden naar grasperken doet
de stadsvogels geen goed. Deze ingrepen leiden ertoe dat
het stadsvogels steeds lastiger zo niet onmogelijk gemaakt
wordt een geschikte plek te vinden om zich te vestigen. Dit
benadrukt dat het openbaar groen een steeds belangrijkere
functie inneemt als toevluchtsoord voor stadsvogels en zoveel
als mogelijk behouden moeten blijven. Om deze functie te
behouden vraagt dit om een meer op stadsvogels afgestemd
beheer. In plaats van in één keer alle beplanting terug te
zetten is het zaak dit meer gefaseerd uit te voeren en het
kappen en snoeien meer in de ruimte te spreiden. Hiermee
wordt een kaalslag voorkomen en hebben de stadsvogels de
gelegenheid hiernaar uit te wijken.
De Nederlandse tuinen bestaan voor 46% uit tegels (bron:
Direct Research). Om dit percentage te verlagen zijn er
landelijke acties zoals het NKTegelwippen. Deze initiatieven
dragen positief bij aan de gedragsbeïnvloeding van de
burger voor een groenere omgeving. Tot op heden (oktober
2022) zijn er in totaal 1.881.049 tegels verwijderd in ruil
voor groen. Ook de gemeente Terneuzen doet mee aan
deze landelijke actie. Voor de geïnteresseerden verwijs ik
naar de website NKTegelwippen 2022 (nk-tegelwippen.nl).
Hier worden tips gegeven om je tuin natuurvriendelijker
te maken. Besef datje door het groener maken van je tuin
de stadsvogels een steun in de rug geeft. Maar dat niet
alleen. De afgelopen jaren hebben we te kampen gehad met
extreme weersomstandigheden in de vorm van extreem hoge
temperaturen en extreme regenbuien. Door de tuin minder te
verharden en meer groen zal de warmte beter geabsorbeerd
worden en minder warm aanvoelen en het regenwater dat
anders via de verharding versneld afgevoerd wordt heeft
nu de tijd om opgenomen te worden in de tuin hetgeen
de verdroging tegen zal gaan. Door op deze manier met je
omgeving om te gaan zal het aangenamer zijn om in uw tuin
te vertoeven en in ruil hiervoor zit u op de eerste rij van een
vogelorkest.
J bungalow
groen
rijtjeswoning
Ml speelweide
O tweeHMider-een-kapwonlng
vrijstaande woning
wegen
De Steltkluut winter 2022
