- 38 -
HET FORT VAN VLISSINGEN
De Schelde als internationaal twistpunt'
tussen de Entente mogendheden, Frankrijk -
Engeland, en het neutrale Nederland.
Na het aftreden van Bismarck in maart 1890 nam de li
berale Willem II in Duitsland het heft in handen. Hij
gooide het verdragensysteem,dat Bismarck ontwikkeld had,
totaal uit elkaar. Hij trad zeer agressief op, "bijv. tij
dens de Marokkokwestie in 1906. In 190? was er reeds
een 2e vredesconferentie in Den Haag. Alle 4? deelne
mende staten waren voor ontwapening, vooral Duitsland.
Maar de Duitse keizer vroeg voor Duitsland een uitzon
dering, daar het Duits nationaal gevoelen niet zonder
militair vertoon kon bevredigd worden.
In het jaar 190? werd nog de Triple Entente gesloten
tussen Rusland, Engeland en Frankrijk. De "Eihkreisung"
van Duitsland, door Bismarck zo gevreesd, was voltooid.
En in 1908/1909 kwam de Bosnische kwestie de toestand
nog verergeren, dooödat Duitsland Oostenrijk de hand
boven het hoofd hield en dreigend de vinger opstak
naar Rusland.
_Het is in deze jaren van accuut oorlogsgevaar, dat de
idee van het fort van Vlissingen tot stand komt.
In Nederland was het voor het eerst naar boven gekomen
tijdens het ministerie Kuyper, 1901 - 1905. Dr. Kuyper
v/as pro-Duits en stond bij de mogendheden in een slecht
blaadje. Tijdens zijn ministerie werd het kustverdedigings
plan in studie genomen. De Engelse en Franse pers schre
ven het plan- van het fort van Vlissingen toe aan Duitse
invloeden. Ze vreesden een verdediging van de Neder-
landse kust door de Duitsers i.v.m. Kuypers sympathieën.
In 1909 v/aren de militaire deskundigenvan Frankrijk
en Engeland het er over' eens, dat België niet verde
digd zou kunnen worden, wanneer ze langs de Schelde
geen hulp zouden kunnen bieden.. Want hoe zou het moge
lijk zijn, Antwerpen te kunnen bevoorraden, als de Duit
sers het omsingeld hadden? Dus zouden ér ter eventuele
verdediging van Antwerpen Engelse en Franse schepen in
Vlissingen gestationneerd moeten worden. Maar hiertegen
heeft Nederland zich kost wat kost" vet zetdaar die
stationnering een schending zou betekonen van de Neder
landse neutra] .teit.
- 39 -
In 1910 komt er tijdens het ministerie Th. Heemskerk,
I9.O8 - 1913? v/eer een kustverdedigingsplan ter sprake,
Th. Heemskerk was anti-Duits. Tegen dit plan kwamen
pers en politici van Engeland en Frankrijk in fel ver
zet? het plan werd gevoeld##als zijnde tegen de Entente
De Duitse dreiging werd reëel. Weer werd het gevaar
accuut, dat de Schelde versperd zou v/orden.
De Franse gezant in Nederland ging intrigeren bij de
oppositie in de Tweede Kamer. De regering van Neder
land weigerde ilog steeds een toenadering tot de En-
tente. Colijn weet echter over dé behandeling van het
plan uitstel to krijgen. Hij wilde nl. een goede ver
standhouding met Engeland. - In. 'zijn. koloniale tijd had
hij geleerd, hoe belangrijk dat was. Colijn heeft aldus
het hele plan laten'lopen en het probleem verloor z'n
actualiteit Een interpellatie in de "'''Franse kamer;',
prikkelde echter v/eer de Nederlandse regering. Het
antwoord van Nederland was "Frankrijk mag zich niet
met de binnenlandse aaigelegenheden van Nederland be
moeien l
Bij de 2e LIarokko-crisis, die van de '.'Pantersprong'2
in 1911 toen een Frans - Duitse oorlog aanstaande was
was Nederland direct bedreigd. De Nederlandse rege
ring -trof aanstonds enkele maatregelen?
1. de herhalingsoefeningen van de lichtingen 190? -
1908 worden verlengd?
2. de infanuerie te Vlissingen en tó Den Helder bleef
in garnizoen.
Men was tot het uiterste verzet besloten, wanneer er
een Duitse opmars kwam. Aldus slaagde Nederland erin,
het .wantrouwen, dat bij de Entente bestond, te over
winnen en zelfs- de overtuiging te vestigen,- dat Neder
land in ieder geval onzijdig zal'blijven. -
"In 1911 was Nederland weer betrouwbaar geworden
Engeland en Frankrijk waren ervan overtuigd, dat Neder
land zijn neutraliteit handhaafde. Het bewees, niet in
de richting van Duitsland, maar in de 'richting pro'-
Entente te gaan.
In 1913 werd een goedkoper plan van kustverdediging
aangenomen, maar dit is door het uitbreken van de
oorlog in 1914 niet uitgevoerd.
Het Fort in Vlissingen is'nooit voltooid l
/----
