Het karakter van
de Oosterschelde
veranderde van
een estuarium in
een zeearm.
Een ontmoeting met een
nieuwsgierige zeehond
brengt het gevoel deel te
zijn van de natuur.
Zandhonger
Het zand in een zeearm is geen rustig
leven beschoren. Bij woest weer woelen
de golven het zand van platen en slikken
los. Dit zand belandt in de geulen ernaast.
Bij rustig weer schuurt de vloedstroom
het zand uit de geulen en legt het op de
platen en slikken. Deze erosie- en
sedimentatie-processen wisselen elkaar
af en waren voor de aanleg van de
Oosterscheldekering min of meer in
evenwicht. Door de aanleg van de
Oosterscheldekering is het getijvolume
met ruim een kwart afgenomen.
De daardoor zwakkere vloedstroom is nu
niet meer in staat om het zand uit de
geulen de platen en slikken op te werken.
Terwijl de krachtige golven het zand nog
steeds wel van de platen afvoert.
Het zand dat in de geulen belandt, blijft
daar liggen. Het lijkt alsof de geulen ieder
korreltje hongerig in zich opnemen:
de geulen hebben zandhonger.
Gevaar
Platen en slikken worden steeds lager
en schorren worden steeds kleiner.
Als we dit evenwicht niet herstellen,
zijn alle platen, slikken en schorren aan
het einde van deze eeuw verdwenen.
Vogels hebben steeds minder tijd om
te eten, want de vloed overspoelt
hun etenstafel steeds sneller.
Voor zeehonden worden de gebieden
om te rusten en te zogen steeds kleiner.
Daarnaast worden de golven door het
afkalven van zandplaten en het
verdwijnen van schorren niet meer
geremd en slaan ze met meer geweld op
de achterliggende dijken. Zo worden de
dijken heviger aangetast, wat een gevaar
kan zijn voor de veiligheid in en rond de
Oosterschelde.
Helder als glas
Maar de Oosterschelde is nog steeds
prachtig, met water helder als glas dat het
rijke blauw van de hemel weerspiegelt,
omringd door een kunstmatige rotskust
(de dijken). Die rotskust is een ideale plek
voor bewoning van zeewieren. Met hun
houvast zitten ze stevig op rotsen
verankerd waar ze in het heldere water
aan fotosynthese kunnen doen en
hiermee zuurstof produceren.
Behalve de prachtige driekleur van de
honderdvijftig soorten zeewier vind je er
ook bontgekleurde wezens zoals
zakpijpen en sponzen, galante anemonen
met de naam zeeanjelier en wezentjes
die zeevitrage heten. Verder ook blauwe
visjes met een zuignap op de buik,
brokkelsterren in diverse kleuren en
garnalen met mooie blauwe en gele
polsbandjes. Krabbetjes en kreeften
scharrelen ook graag in deze biotoop
rond. Boven water kun je genieten van
vele vogelsoorten die in en rond de
Oosterschelde voedsel, rust en een plek
zoeken om te broeden.
Spelen met de elementen
Maar de parel van Zeeland verliest zijn
glans. De ontmoeting van rivier en zee
was ooit het spel der elementen.
Het estuarium liet zich in al haar facetten
zien en met al haar kwaliteiten.
Ze schuurde stukken land weg, diepte
geulen uit, bouwde schorren op en
verhoogde zandplaten.
De zee heeft een nemende, eroderende,
soms vernietigende kracht én ook een
Schelpeneiland midden in de Oosterschelde. Foto: Guido Krijger.
Op een onbewoond eiland
'Onbewoonde eilanden hebben een
grote aantrekkingskracht op mij. Na om
zwervingen in verre tropische oorden ben
ik in de Zeeuwse delta met mijn zeekajak
op zoek gegaan naar plekken die het gevoel
van een onbewoond eiland oproepen.
Eén van die schatten is het schelpeneiland
midden in de Oosterschelde. Het is een
surrealistische plek die bij hoge vloed kopje
onder gaat. Ik vaar daar graag naar toe om
er alleen te zijn of om mijn gasten dit te
laten beleven. De stilte horen, intens de
elementen voelen, vliegende en
zwemmende vrienden ontmoeten.
Een plekje als dit is schaars geworden en
moeten we koesteren. Ik kijk reikhalzend
uit naar de toekomst waarin de
Oosterschelde weer de vrijheid krijgt om
dit soort wilde natuur zelf te creëren.'
brengende, voedende kracht. Met de angst voor de zee
hebben de Deltawerken vorm gekregen. Maar we
hebben destijds niet bedacht dat als we de zee
buitensluiten we niet alleen de gevaarlijke kant, maar
ook de gevende en voedende kant buitensluiten. Zo zit
onze natuur in elkaar. De huidige situatie vraagt om
reactie. Wat gaan we doen als de houdbaarheidsdatum
van de Oosterscheldekering is bereikt?
Guido Krijger
Bouwen we dan een nieuwe of geven we de
Oosterschelde weer meer speelruimte zoals vroeger?
Met die speelruimte kan de zee de kans krijgen om
opnieuw ook haar voedende kant te tonen.
Ben je geïnspireerd en wil je meer weten over de
Oosterschelde? Kijk op www.np-oosterschelde.nl.
Guido Krijger
is lid van de Wantijredactie.
wantij juni 2022 5
