Spionnenj acht
3
Een onderzoek naar spionage op
Walcheren 1914-1918
Aan het woord spionage - een wereld
waar de gewone burger vrijwel nooit mee
in aanraking komt - kleeft een sfeer van
geheimzinnigheid, die alleen in bepaalde
gevallen wordt doorbroken, bijvoorbeeld bij
de ontmaskering of ruil van spionnen.
Tijdens de mobilisatieperiode van 1914 tot
1918 kwamen op Walcheren spionage-
zaken voor die de autoriteiten veel energie
en tijd hebben gekost.
De situatie op Walcheren
Walcheren, in het bijzonder Vlissingen,
was voor spionnen in die jaren een inte
ressant gebied. Vlissingen lag aan de
vaarroute naar het door de Duitsers bezet
te Antwerpen, had een bootverbinding met
Engeland en er was een marinebasis ge
vestigd. Bovendien huisde er een groot
aantal Belgische vluchtelingen, was er een
sterk landmachtdetachement gelegerd en
waren er Belgische, Duitse, Engelse en
Franse consulaten gevestigd. De kans op
het verkrijgen van relevante informatie was
dus zeker aanwezig.
De overheid reageerde op vermoedens
van spionage door verdachte vreemdelin
gen nauwlettend te volgen. Daarin speel
den de politie in Vlissingen, de Koninklijke
Marechaussee en de Territoriaal Comman
dant Zeeland in Middelburg de hoofdrol.
Van Woringen
Dat verdenking van spionage niet altijd
terecht was, blijkt uit de kwestie-Van
Woringen.
Joseph Alexander van Woringen (ook wel
Von Woeringen of Woringen) werd gebo
ren uit Duitse ouders en later tot Nederlan
der genaturaliseerd. Omstreeks 1910
1
spi
woonde hij in Antwerpen, waar hij een be
drijf had. In de zomermaanden vertoefde
hij regelmatig met zijn gezin en andere fa
milieleden in Domburg. In 1912 liet Van
Woringen aan de zeezijde van Domburg
door Friedrich Gonschorek een villa met
stal bouwen, die hij Norsk Hjem noemde.
Gonschorek, gespecialiseerd in gewapend
beton, liet voor de fundering een betonnen
vloer storten, een voor die tijd betrekkelijk
nieuwe methode.
De familie Van Woringen onderhield goede
contacten met de bevolking en had onder
andere de Domburger De Pagter als tim
merman in dienst. Toen in augustus 1913
een bloemencorso werd gehouden, was
de dochter van Van Woringen een van de
deelneemsters. Op 20 september 1913
trouwde Erna van Woringen in Domburg
met de Duitse koopman Otto Anton
Richard Füller.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de fa
milie lid van een comité ter ondersteuning
van gevluchte Belgen. Toen begin 1915 in
een dankbetuiging in de Echo Beige de
naam van mevrouw Van Woringen niet
werd genoemd, plaatsten Belgische vluch
telingen er alsnog een in de Middelburg-
sche Courant.
In februari 1915 kreeg de reputatie van de
familie een knauw. Buitenlandse Zaken
had een bericht van de Engelse gezant
ontvangen over een toestel voor draadloze
telegrafie dat zich op de betonfundering in
Norsk Hjem zou bevinden. Daarbij werd
ook de naam van de kunstschilder Maurice
Góth genoemd, de vader van de bekende
schilderes Sarika Góth. Bovendien zou
Van Woringen veel post ontvangen en
regelmatig 's nachts zijn woning verlaten
