41
zich dat zijn oma daar nog behoorlijk over
kon mopperen; wellicht stond het stands
verschil en de daarbij behorende entoura
ge een mildere houding in de weg. We
concluderen uit zijn verhaal dat het de lijs
tenmaker was die de kast inrichtte, wellicht
in samenspraak met het familielid en ook
dat de kaarten niet beschreven waren en
het overschot dus zonder bezwaar voor
een volgende kast gebruikt kon worden. Of
er ook actief gezorgd werd voor voldoende
variëteit in de uittrekkers is niet bekend,
maar ligt wel voor de hand. De kast zelf
kostte overigens 25 gulden, bijna vier
weeklonen van een landarbeider.
Kast en Stand
"Dit is kitsch", schrijft de PZC in 2002. Dat
mag zo lijken, maar dan is het toch prachti
ge kitsch. En bovenal is het een bijzonder
stukje erfgoed. Anders dan de herden
kingskastjes van een eeuw eerder valt op
dat moraliserende teksten en verwijzingen
naar het onvermijdelijke einde ontbreken,
religieuze elementen komen nauwelijks
voor. Niettemin barsten de kaarten van de
symboliek: rozen, vergeet-mij-nietjes en
lelietjes-van-dalen voeren de boventoon. In
tuinen en priëlen schuilen verliefde jongens
en meisjes die briefjes, met een hartje ver
zegeld, meedragen. Witte duiven, zwanen
en zwaluwen symboliseren voorspoed,
liefde, geluk en eeuwige trouw. "Moge ge
luk en voorspoed U steeds nabij zijn", le
zen we dan ook op een van de kaarten. De
kaarten weerspiegelen ook de tijd. Het
huwelijksbootje wordt een stoomschip, de
automobiel vervangt de koets.
Al met al presenteren de uittrekkers een
romantisch wereldbeeld, een beeld dat je
niet bij Walcherse boeren zou verwachten.
Waarschijnlijk ten onrechte. De eerderge-
noemde Jan Vader heeft in meerdere publi
caties openhartig over het liefdesleven van
de Walcherse boeren geschreven. Hij wijst
erop dat onder de oude Walcherse boeren-
adel geld en goed een grote rol speelden:
Geld moe geld trouwe", familiefortuin en
land mochten niet versnipperd worden. En
wat wellicht meer zegt, zoon en dochter
Huwelijkskast van Adriaan Baaijens en Johanna
Pieternella Jobse (detail). (foto Ida Doorenweerd)
waren het veelal daarmee eens. Stands
verschillen bepaalden het sociale leven en
men trouwde toch het liefst binnen de ei
gen stand.6 Huwelijken binnen de familie
kwamen regelmatig voor en de boeren
stand vormde zo een hecht netwerk. Uit de
huwelijksakten van onze kasten blijkt dan
ook dat zowel de vader van de bruid als
die van de bruidegom meestal van beroep
landbouwer waren en niet landbouwers
knecht of landarbeider. Gearrangeerde
huwelijken waren niet uitgesloten, maar dat
ging niet altijd over rozen.
Toch speelde de persoonlijke keuze van
bruid en bruidegom uiteindelijk een belang
rijke rol en werden veel huwelijken uit liefde
gesloten, niet zelden nadat gebleken was
dat het huwelijk vruchtbaar zou zijn. Bartel
