Een esthetische reden hiervoor is dat de
cognitief verwijzende methode het onaffe
karakter van de esthetische ervaring weer
streeft. Ik denk dat we allemaal wel eens
iets hebben afgewezen niet omdat het ons
niet raakt, maar omdat het niets te wensen
overlaat. En we kennen ook allemaal de
vermoeidheid die ons overvalt als we als
maar vrijwel identieke teksten lezen in
een museum. Deze ervaringen komen
voort uit het gevoel dat we geen inspraak
krijgen in het esthetische oordeel dat we
in een museum worden geacht te vellen.
We kunnen het werk te weinig ondergaan
om onze eigen smaak te vormen. Het
onvoltooide karakter geeft ons de ruimte
om alternatieve voorstellingen te maken,
om de wereld anders te zien en nieuwe
inzichten te krijgen die haaks staan op
onze dagelijkse werkelijkheid. Kunst
dient om ons denken op te schorten.
Kunst, zoals mijn voorganger in het
Zeeuws Museum Piet van Daalen het
ooit samenvatte, 'kunst leert ons voelen.'
Dat voelen brengt ons bij een andere vorm van presenteren, die ik bij gebrek aan
een betere term als associatief zou willen typeren. In plaats van de ervaring van het
getoonde in een kennisveld te ordenen en classificeren, weerspiegelt deze associa
tieve presentatie de esthetische ervaring. Zij stelt er een ervaring tegenover die de
gevoelens van de bezoeker aanspreekt, vergroot, uitdaagt.
Deze vorm is gemeengoed buiten het museum. U kent vast de modische stukjes film
noir waarin beelden van knappe mensen, lentebloesems en zachte baby's worden
gekoesterd door zacht ritmische, ambiante muziek. De auto die hier wordt aangepre
zen hoeft niet te worden uitgelegd. We weten niet hoe hard hij rijdt, hoe gestroom
lijnd hij is vormgegeven, hoe veilig of voordelig hij is. Zelfs het merk van de auto
wordt maar eventjes in beeld gebracht. U weet ongetwijfeld waarom die reclame zo
gemaakt wordt: we willen helemaal geen auto kopen, maar een levenstijl verwerven
waarin die auto past. De details die vroeger het verlangen naar deze specifieke auto
aanwakkerden, zijn nu ondergeschikt aan het verlangen te delen in het levensgevoel
dat de auto via de reclame uitstraalt.
Onderzoek wijst telkens opnieuw uit dat mensen meer aandacht aan zaken besteden
als je ze op gevoel aanspreekt. Ze kijken beter als ze voelen, en raken zo meer betrok
ken bij wat ze zien.
109
