van dosimetrie - via hypnose - tot psychotherapie 175
perimenteel en therapeutisch hypnotisme
gehouden worden te Parijs, en wel daar,
opdat de congresgangers, vrienden en
vijanden van de psychische therapie, met
de eigen ziel onder de arm, in ieder geval
de Wereldtentoonstelling zouden kunnen
bezoeken. Van Eeden bleef thuis, Van
Renterghem ging, gewapend met de eer
ste ,,Compte rendu des résu/tats obte-
nus" over beider kliniek, waarin evenals
een latere, niet stond wat er stond. De
noodzaak dwong de schrijver om zijn eer
lijk geweten ietwat te omfloersen. Al vóór
het congres, waar Liébeault overigens
ontbrak, had Van Renterghem zich enigs
zins van diens methode gedistancieerd.
Van Eeden en hij zagen af van communi
ty-treatment, voerden gesprekken met
hun patiënten onder vier ogen en waar
suggestie als pijnstiller onvoldoende was
of riskant leek, pasten ze anaesthesie toe.
Angelsaksische collegae-bezoekers rieden
hem af op zijn Amerikaans my business
is (also) showbusiness te blijven adver
teren. La forza del destino bracht Van
Renterghem nog eens bij Liébeault en
diens kliniek en wel bij het intreden van
het otium van de Founding-father van la
thérapeutique suggestive".
Inmiddels was het Passagehotel", dus
niet de kliniek, zo goed als op de fles ge
gaan en hadden de compagnons een kapi
taal pand gehuurd f 2000,- 's jaars aan
de Keizersgracht 258, dat dienst zou doen
als kliniek voor beiden, als pension voor
Frederik van Eeden, de ,,kampfender Philosop".
,,Wie rusten wil hij vlije zich met lusten". Jan Veth tekent patiënten van Van Renterghem.
medische behandeling; hij verging van
kou en somberheid temidden van zijn
onsmakelijke" patiënten. In a burst of
confidence flapte hij er uit: ,,lk wou dat de
kliniek op de f/esch ging, dan kwam er
misschien wat anders". Zijn associé had
wel een singulier gebrek aan gaven op
poëtisch terrein, maar hij was geenszins
een deurendichtslaander. Hij had in alle
nuchterheid te doen met de „kampfender
Philosoph", die zijn beroepszorgen en
vreugden diende te delen en noemde deze
smeltpot van emoties zo eufemistisch als
een gentleman kon doen, bedeeld te zijn
met een neiging tot afgetrokkenheid".
Verwijdering
De dunne en schaarse banden, die bij een
eerste onderzoek tussen Van Renterghem
en de Tachtigers te ontwaren zijn, bestaan
voornamelijk uit een introductie in ,,De
Nieuwe Gids", getiteld Toepassing van
het Hypnotisme in de Geneeskunde". De
compagnons, levend op de cadans van de
cantus firmus, dat wederzijdse eerlijkheid
het langst duurt, zijn even vervreemd als
ze samen begonnen waren, uit elkaar ge
groeid en uiteindelijk gegaan. In het najaar
van 1889 zou op instigatie van Liébeault
het Eerste Internationale Congres voor Ex-
