STADSGEZICHTEN
M. P. de Bruin 182
De Dam te Amsterdam, Jan van der Heyden, tweede helft 17e eeuw.
Gezicht op Veere, Pi eter Bast 1598.
De uitspraak dat het enige wat men
van een tentoonstelling overhoudt
de catalogus is, is waar en niet
waar. Een tentoonstelling is een
ephemeer verschijnsel en een goe
de catalogus houdt de beelden
vast. Het voordeel is ook dat men
vaak naar genres heeft gerang
schikt en door het rangschikken
soms tot verbazende conclusies
komt. Toegegeven dat een ten
toonstelling een vluchtig fenomeen
is, kan zij toch aanleiding geven tot
gedachtenassociaties die een aan
sporing tot nieuw onderzoek zijn.
Deze zomer is in het Amsterdams Histo
risch Museum een tentoonstelling gehou
den van stadsgezichten onder de titel:
Opkomst en bloei van het Noordneder
landse stadsgezicht in de 17de eeuw.
Wanneer dit nummer verschijnt wordt de
expositie in Toronto gehouden in de Art
Gallery of Ontario. De bedoeling van de
tentoonstelling is een aspect van de Ne
derlandse kunst te tonen, dat nog niet zo
grondig is bestudeerd als de historieschil
dering, het portret, het landschap, het
stilleven en het genrestuk.
Fritz beschrijft het stadsgezicht of straat
gezicht als schilderijen met als voornaam
ste thema het gezicht op een bepaalde
stad of op de straten in de stad. In de
kunstgeschiedenis komt ook het begrip
veduta naar voren als het punt waarop de
blik is gericht. In ieder geval kan de ar
tistieke waarde van het schilderij los ge
zien worden van de natuurgetrouwheid
waarmee het onderwerp is afgebeeld. De
Zuidelijke Nederlanden bezaten een veel
rijkere schilderstraditie dan de noordelijke
gewesten. Dat geldt ook voor de land
schapskunst. Het landschap was gestof
feerd met gebouwen en die gebouwen
kregen bepaalde aandacht. De plaatwer
ken van Vredeman de Vries leerden de
kunstenaars de architectuur in hun omge
ving te tekenen. Het topografisch gege
ven werd vaak verrijkt met een illustratie
van moraliserende aard of met uitbeelding
van een bepaalde maand, als kalender
dus.
Voorbeelden hiervan zijn te zien bij Hans
Bol, die in de tijd dat hij nog te Antwerpen
werkte, de Grote Markt te Bergen op
Zoom als achtergrond gebruikte voor een
de ie unAcrc teyi Wnflenjr b/y'df onutr/wy ittjc /loodtp/jcmjU ^cfcni kyJtjmam ofte jjl Writ-eh
