i
I
hofreis mocht meemaken was al een teken dat het met
zijn carrière de goede kant opging en in 1635 werd hij tot
oppperhoofd benoemd. Hij moest echter nog een jaar
geduld oefenen omdat het schip waar hij mee naar Japan
voer bij Canton strandde. Na enige omzwervingen kwam
hij in juni in Batavia aan juist voor het vertrek van de
schepen naar Nagasaki. Hij arriveerde op 11 augustus
1736 in Deshima als het nieuw gekozen opperhoofd aan.
Op 24 oktober werd hij door zijn voorganger Bernardus
Coop a Groen als zijn opvolger geïnstalleerd. Op deze
dag beginnen zijn aantekeningen. Hieronder volgt een
kleine bloemlezing uit wat ik gemakshalve zijn dagboek
noem. Eigenlijk heette het 'dagregister' en was het geen
persoonlijk dagboek maar een register van de gebeurte
nissen dat voornamelijk dienst deed als referentiewerk
voor de opperhoofden.
Cr
UtjiHijulo'L $ttf~c!$sjc/y/u(L- OLOXL7
til iP&rrneuw^&C CÉ)
Ju un Qc- ~t£n- /l&CYrt- y
tn^-cri^irrjLcA-r x Yty? i QiL C&~-i-l;
tarfU-
CÓ
trt_ Vc/c
.JJ-'t/VLCe?,: cvfA.
Q^y
fuL-u-a &£c<tiu3Ay a_0L?^A£he(^iui^ /2 e-rrtisrijc
{y~C.en. JXtjndXai
C^Qc*T-J-5? Jïtt-
fidele t-)i
JJ-cfot-n. -r-j-z^^oh. t>er\fd-t*€_
1_-£»/V cA-_ ctje)cCtrrjiAsT*- (Lt-iQc/L er^/i-ahucrttikr
-féfcy J, s\tf j d ''t^ch.ewjwa
a-h fcQ«_ cvrw-.staikióc.
ysf-rcltr u.' aji aai—3
jvvslii cyij^tc.1 l_evc* acJ.
- r '<r->-n.L?LtJcn-ii ftt-rb*-'i&ri.bXr.,
Het dagboek Jan van der Cruijsse
1736
Oktober
[26] De shogun vraagt de volgende zaken: een Perzische
hengst, een Nederlandse expert op het terrein van het
maken van almanakken omdat Kiodaij die vaardigheid
wil leren; eerste klas staal; twee kleine telescopen; 25
schilderijen waarop bloemen, vogels en landschappen;
acht kalkoenen; tien kristallen flessen; gegraveerd glas
waarin men allerlei dingen kan zien; 150 brillen; drie
chirurgische cylinders en 200 tandenstokers.
November
[1] Twee jonken zijn op stroom gehaald en geladen. De Chi
nezen brengen hun afgodsbeelden aan boord. [6] 's Nachts
hoorden we kanonschoten waaruit we concludeerden dat
de schepen vertrokken zijn.
[9] Ik vertelde Fatsizemon dat Van Haaaster en Van
Horbag mee op hofreis zouden gaan. Ik vroeg hem of
Kluijt en de musici ook mee moesten. In dat geval moe
ten er kleren voor dé musici worden gemaakt want ze
lopen spiernaakt rond. Fatsizemon antwoordde dat de
musici zeker hier moesten blijven maar dat er wel een
mogelijkheid bestond dat Kluijt mee moest gaan. Ik ant
woordde dat ze aan de shogun waren gegeven niet omdat
we ons er toe verplicht voelden maar dat we gedurende de
138 jaar dat we met Japan handelden niets gedaan hadden
dat onze handelsrelaties in gevaar zou kunnen brengen.
[16] Op verzoek van Fatsizemon vroeg Tjoesero om boter
en gerookt vlees dat aan hem is gegeven. [27] Gose vertel
de me dat het grootste paard naar de stad moet worden
gebracht vanwaar het naar Tokyo zal worden vervoerd.
[30] Ilc vroeg Tjoesero de porselein- en lakwerkers uit te
nodigen naar ons eiland te komen omdat ik bestellingen
wil doen.
December
[12] Gose vertelde me dat een van de burgemeesters van
Nagasaki morgen naar Osaka gaat om uit te zoeken of hij
meer koper kan kopen. Elke dag hoor ik geruchten over de
lage koperproductie en de stijgende prijzen van die grond
stof. Ik zei tegen Gose dat er geen schaarste aan koper is
maar dat er niet genoeg geld is om de arbeiders te betalen.
[13] Gose zei me dat wanneer de missie van de burgemees
ter slaagt we meer koper zullen krijgen. Wanneer die niet
lukt is dat slecht voor de VOC. Gose zei ook dat de lonen
waren gestegen en dat de mijnwerkers veel dieper moes
ten graven om de koperlagen te bereiken.
21 Zeeuws Ti)dschrift 2000/3
