geopend, de polikliniek werd uitgebreid en de ver-
pleegafdelingen vernieuwd. 'De angst dat het zieken
huis zal verdwijnen, die een aantal jaren geleden actu
eel was, kan nu wel onder de grond worden gestopt',
concludeerde de Zierikzeese burgemeester J.J.P.M.
Asselbergs dan ook in maart 1996. 'Ik ben ervan over
tuigd dat zowel de directie als de medisch specialisten
het Zierikzeese ziekenhuis tot in lengte van jaren wil
len behouden'.^
Nu loop ik begin februari 2002 door het nog niet geo
pende nieuwe gemeentehuis van de gemeente Schouwen-
Duiveland over kostbaar tapijt naar de studiezaal van
het gemeentearchief. Er staan enkele dozen met docu
mentatie over het Rode Kruis Ziekenhuis op me te
wachten. Optimistische krantenknipsels uit de jaren
negentig worden plots afgewisseld met een prachtig
ogend informatiebulletin van de Stichting Oosterschelde-
ziekenhuizen van recenter datum. De eenentwintigste
eeuw is inmiddels aangebroken. Het is de tijd van de
communicatieadviseurs. Vandaar dat de voorzitter van de
Raad van Bestuur van de Oosterscheldeziekenhuizen,
J.C. Broertjes, zijn patiënten ervan tracht te overtuigen
dat de medische zorg op Schouwen-Duiveland er alleen
maar beter op wordt, ook al heeft hij met zijn bestuur
op 15 februari 2001 besloten de afdeling kortdurende
verpleging van het Rode Kruis Ziekenhuis te sluiten.
De afdeling gynaecologie was al in 1998 gesloten, het
geen de huisartsen op Schouwen-Duiveland tot de
conclusie hadden gebracht dat 'bevallen op Schouwen
te hachelijk' was geworden. Wat in 2002 rest is een
polikliniek, die 's avonds en in de weekenden gesloten is.
Voor de EHBO moet op deze tijdstippen de Zeelandbrug
worden overgestoken om het verre Goes te bereiken.
Dit geldt natuurlijk ook voor de vrouwen die in een
ziekenhuis wensen te bevallen. 'Goed te doen die
afstand, kwestie van wennen', aldus Broertjes.9
Couveuses zijn er niet meer in Zierikzee. Het
moet voor de bevolking van Schouwen-Duiveland een
schrale troost zijn dat in het gehele land kleinere zie
kenhuizen worden gesloten en de kwaliteit van allerlei
publieke voorzieningen achteruit holt, of het nu de
gezondheidszorg, het openbaar vervoer of het onder
wijs betreft. Duurbetaalde managers zijn de notabelen
van onze tijd en voor hen gelden efficiency-overwegin
gen, statistieken en het 'afrekenen' van het personeel
op hun daden. Wat dat betreft is er sedert de dagen
waarin lokale artsen en chirurgen als Wortman en
Motmans een centrale rol speelden in de medische
hulpverlening aan de bevolking, veel veranderd. Ik werd
in 1962 nog op 'mijn' eiland geboren. In het Rode
Kruis Ziekenhuis van Zierikzee stond mijn couveuse.
Het zou nu niet meer kunnen. Uit volstrekt zakelijke
en rationele overwegingen is dit wellicht te begrijpen,
maar alles wat in ziekenhuizen gebeurt, heeft ook
minder-rationele kanten. In het begin van de twintigste
eeuw wist de Noordgouwse huisarts Wortman reeds
dat het verplegen van zieken in de eigen omgeving en
in de buurt van de eigen familie grote voordelen met
zich meebracht. In andere landen denkt men daar nog
steeds hetzelfde over, zo niet in Nederland. De couveuses
in Goes en Dirksland zijn ongetwijfeld van uitsteken
de kwaliteit, maar een bevalling in den vreemde is niet
hetzelfde als een bevalling op het eigen eiland. Tevens
is het een gekke gedachte dat over enkele decennia er
vrijwel niemand meer is die op Schouwen-Duiveland
geboren is. Wat dat betreft kwam mijn geboorte welis
waar twee maanden te vroeg op gang, maar ook nog
op tijd - in een tijd waarin in Zierikzee een bloeiend
ziekenhuis stond, geschonken door het Zweedse Rode
Kruis en lange tijd de trots van het eiland.
Nu, in februari 2002 wordt er hard gewerkt aan
het moderne gemeentehuis van Schouwen-Duiveland
en staat even verderop het ziekenhuis er vrijwel onge
bruikt bij. Het zijn sombere tijden.
Noten
1. 'De steenlegging van het Ziekenhuis voor Schouwen en
Duiveland', Zierikzeesche Nieuwsbode (22 mei 1902)
2. W.H. Keikes, 'Ziek zijn, beter worden in Noordgouwe. Lot
gevallen van een klein ziekenhuis op Schouwen-Duiveland, tot
de stichting waarvan 80 jaar geleden werd besloten', Kroniek
van het land van de zeemeermin 6 (1981) 89-99, aldaar 89.
3. Henk van der Velden, 'Groot of klein: de opbouw van het
Nederlandse ziekenhuiswezen, 1890-1950', Tijdschrift voor
Sociale Geschiedenis 25 (1999) 407-424, aldaar 414-424; Rinus
Antonisse, Uit overwegingen van barmhartigheid en humaniteit.
De ziekenhuiszorg op de Bevelanden en Schouwen-Duiveland
(Goes, 1987) 50-51.
4. Ibidem, 51.
5. Het Zweedse Rode Kruis Ziekenhuis Zierikzee. Ter gelegenheid van
de opening op 11 mei 1957, 7-8.
6. C.M. van Hoorn, Beelden uit de geschiedenis van de geneeskunde
sinds het jaar 1900 op Schouwen-Duiveland (z.p. 1988) 16-18;
'In memoriam J.H. Motmans', Zierikzeesche Nieuwsbode 28
mei 1976.
7. 'Ik zeg met veel nadruk dat het ziekenhuis Zierikzee blijft
bestaan', Zierikzeese Nieuwsbode (14 mei 1987).
8. 'Renovatie verpleegafdelingen Rode Kruis Ziekenhuis begint
eind 1996', Zierikzeesche nieuwsbode 22 maart 1996.
9. 'Leg het de patiënten maar eens uit', PZC 31 januari 2001.
28 Zeeuws Tijdschrift 2002/1-2
