w^_WÊ
ghiselin danckerts
CANON.
QvOD APPOSITVM F.ST. FT APPON'FTVR.
PER VERUVM DEI MENEDICE 1 VR-
C II I 5 I L N V S nANCKCRTS,
MATIR
SVMM
STELLA
MARIS
1
SPONSA MATER.
STELLA SpCHSA
mrgqBSshi Pol.l
ham;
SYDVS
vinco
PAT MS
VTpTAS
VERTAS
g^MMi
SPONSA
p- bJ
MATER
2Tu;jufteUiijJflj(.u:miL ai:lcl>«ü:Krugnfüi/£rcDdtLijr/ anno/tt. XL1X,
500 jaar geleden in tholen geboren en opnieuw actueel
een componist van wereldformaat
tekst Albert Clement
Q. v A r V t> R V O C V M,
v j; t o.
S A P I L N 11 P A V C A.
V o r^ar iti
f VMSLC
SYMMI
SPONSA
V1RCO
SVMM I
38 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
Wie de Nederlandse muziekgeschiedenis door een
bril met ietwat nationalistisch getinte glazen zou
willen bekijken, komt wat betreft de muziek uit de
Renaissance bedrogen uit. Het vertrouwen waarmee
in het verleden werd gesproken over de verdiensten
van de 'Nederlandse' componisten uit de vijftiende en
zestiende eeuw heeft plaats gemaakt voor het besef
dat vrijwel alle als Nederlanders geclaimde componis
ten in werkelijkheid uit het huidige België of Noord
Frankrijk afkomstig zijn. Zelfs Jakob Obrecht, van wie
tot voor kort werd aangenomen dat hij in Bergen op
Zoom was geboren, is inmiddels een echte Vlaming
(een Gentenaar) gebleken, en ook Jacob (of Jacques)
Clementonder zijn tijdgenoten bekend als Clemens
non papavan wie men vroeger dacht dat hij te
Walcheren was geboren, blijkt niet uit het huidige
Nederland afkomstig te zijn. Het aantal werkelijk
Nederlandse componisten uit de Renaissance is daar
mee op de vingers van één hand te tellen. Eén ervan,
een componist van wereldformaat, werd geboren in
Tholen: Ghiselin Danckerts.
G Een uiterst gecompliceerde canon is Ghiselin Danckerts'
vierstemmige motet Ave maris stella uit 1535, mede
beroemd geworden vanwege de notatie in de vorm van
een schaakbord. Pas nadat deze notatie is opgelost kan
het motet worden uitgevoerd.
Herkomst en bestemming
Over Danckerts' herkomst—uit Zeeland—hoeft niet te
worden getwijfeld: dat weten we van hem zelf. In een
belangrijk muziektheoretisch traktaat dat hij kort na
1551 in Rome voltooide, schrijft hij dat hij geboren is
in de provincie Zeeland, en wel 'in una terra chiamata
Tholen', vermoedelijk omstreeks 1510. In 1538 werd hij
als zanger opgenomen in een van de meest prestigieu
ze vocale ensembles van Europa: het pauselijk koor van
de Sixtijnse kapel, waar hij gedurende bijna dertig jaar
onafgebroken zou werken.
Vermoedelijk is Danckerts in Rome terecht geko
men via contacten met andere Zeeuwen, of zelfs fa
milie. In elk geval werkten ook twee neefjes van hem,
onder wie ene 'Petrus Adriaanszoon, alias Danckerts'
in Rome. In het pauselijk koor was vier jaar eerder
bovendien Franciscus Goes opgenomen. Deze twee
Zeeuwen hebben zich in gemeenschappelijke dienst
van de paus ongetwijfeld verbonden gevoeld. Het is be
kend dat Danckerts zijn collega Goes gedurende diens
laatste dagen in 1539 onafgebroken heeft bijgestaan.
Vanaf ongeveer 1560 lijkt het met de gezondheid van
Danckerts zelf slechter te zijn gegaan; naar alle waar
schijnlijkheid overleed hij in 1567.
Jeugd in Tholen
Het is uitermate waarschijnlijk dat Danckerts in
zijn geboorteplaats Tholen naar school is gegaan en
daar ook de liefde voor de muziek heeft opgevat. In
Tholen stelde men namelijk prijs op goed verzorgde
39 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
