THOLEiN EN' OMSTREKEN
«BSOHtBOKtlKMttli BESCIIKUVIKW
trof hij bijvoorbeeld sporen aan op verschillende loca
ties; ook deed hij waarnemingen bij het verdronken
Thoolse dorp Moggershil.
'Tegenwerking'
De stijging van het maatschappelijk aanzien leidde
bij geen van beide Hollestelles tot een lichtvoetiger
gang door het leven. Vader Adriaan bespeurde al snel
'tegenwerking'zijn achterdocht gold vooral academi
ci die zijn publicaties bekritiseerdenterwijl de zeer
introverte Cornelis zich uit religieuze overtuiging mis
prijzend opstelde jegens allerhande modernisering.
Beiden waren echte calvinisten: trots op het bereikte,
maar beangst voor de schijn van zondige hovaardij.
'Schoon ik door mijne betrekking van de werklieden
meer en meer vervreemdde, toch liet ik mij niet mee
slepen in den ambtelijken stroom van conventie en on
bekendheid met hen,' schreef Adriaan naar aanleiding
van zijn benoeming tot opzichter bij Rijkswaterstaat in
zijn 'Levensboek'. Het tekent 's mans fiere erkenning
van de eigen, geringe afkomst: een trek, nobeler dan
het snobisme waaraan anderen die in de Zeeuwse kas-
tenmaatschappij omhoogvielen ten prooi waren.
Zijn in bittere omstandigheden doorgebrachte
jeugd hadden Adriaan een scherp inzicht opgele
verd aangaande de maatschappelijke verhoudingen,
waarvan zijn formulering soms uit de pen van een
socialist gevloeid leek te zijn: 'De arbeiders moeten
niet te zeer rekenen op hulp der grooten, die hen, en
helaas, niet altoos ten onrechte, beschouwen als eene
massa onmondigen. Nooit heeft een lid van het
Arm- of Kerkbestuur, onze woning bezocht, en nooit is
iemand hunner opgetreden om ons in de achterstallige
huishuur tegemoet te komen of om de zitplaats in de
kerk van haar kruis [aangebracht wegens achterstallige
huurpenningen, jk] te ontdoen.'
Klacht en kracht
Adriaans Levensboek is in 1962 door M.P. de Bruin
zelf óók een monumentaal Zeeuws publicistvan een
inleiding voorzien en gepubliceerd in het Archief van
het Zeeuws Genootschap. Deze publicatie, door De
Bruin verlost van 'moralistische beschouwingen, die
vaak op hetzelfde neerkomen', geeft een goed beeld
van Adriaans loopbaan en toont ook het fletse licht dat
zijn eigen stroeve natuur daarop wierp. Hollestelle's
ontboezemingen vallen dan ook vooral op, aldus De
Bruin, door 'de grijze, bijna zouden we zeggen grau
we, toets'. Adriaan, door en door vertrouwd met het
onophoudelijk labeur tegen de erfvijand het water, zag
het leven eerst en vooral als een moeizame en onop
houdelijke strijd.
Die 'grauwe toets' is een belangrijk aspect van zijn
persoonlijkheid. Als zich een 'lichtstraal' voordeed,
zoals zijn benoeming tot ridder in de Orde van Oranje
Nassau (1910), was Adriaan er als de kippen bij om de
vreugde te dempen met de vermelding van een droe
vig feit: 'Dan, ter nauwernood een jaar later, trof mij
op 1 Augustus 1911 daarentegen wederom een zwaren
slag door het overlijden mijner vrouw.' De vergan
kelijkheid werd door deze melancholicus überhaupt
expliciet beleden. Ergens in zijn Tholenboek verzucht
te Hollestelle: 'Helaas! Het verledene is, hoe vurig
ook bemind, als het terugdenken aan de jeugd voor
een grijsaard, als de herinnering aan een droom; het
is vervlogen en kan niet teruggeroepen worden. Het
tegenwoordige is onzeker; weldra zal ook dat weder
voorbij zijn.'
Maar het frequente zelfbeklag omtrent zijn 'veelal
donkeren levensweg' werd nooit fnuikend. Adriaan
Hollestelle bezat een combinatie van karaktertrekken,
die wel typisch Zeeuws zijn genoemd: een zekere
zwartgalligheid en berusting in de orde der dingen,
maar tegelijk taaie en eigenzinnige vasthoudendheid
en werkkracht tot het einde. Adriaans tweede zoon
F.C. Hollestelle kwam om bij een treinongeluk in
Amerika, van zijn derde zoon bleef elk bericht uit. Dat
alles 'bezwaarde' zijn leven in sterke mate, schreef
Hollestelle in het Levensboek. Hij blééf echter schrij
ven en sloot zijn autobiografie af met de datering
'Tholen, 1918'. Adriaan Hollestelle was toen in zijn
zevenentachtigste levensjaar. Nog een dag voor zijn
dood, toen hij bijna negentig was, noteerde Adriaan
enkele weerkundige observaties.
A Omslag van Hollestelles Tholen-monografie.
Foto: H.M.D. Dekker.
44 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
'lTGECrtVES VANWEGE tl Et 1 iNUn VERBRÜOHIi
45 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
