Maartensdijk en Sint-Annaland. Hij geeft de brief
op zijn geboorte-eiland in bewaring bij notaris A.J.
Bierens in Sint-Annaland, een broer van zijn moeder.
Pas nadat Piet op 4 juli 1942 is gearresteerd, krijgen
zijn ouders die brief van 26 februari te zien. Het is een
brief met gevoelige informatie. Frank en vrij schrijft
hij zijn ouders over zijn verzetswerk. Hij noemt het 't
smerigste en rotte werk dat er bestaat. Als het nodig is een
persoon of een groep personen uit de weg te ruimen, laat
ik dit ook doen, al heeft me dit ook eigen mensen gekost.
Alleen door meedogenloos hard te zijn, heb ik me tot nog
toe staande weten te houden.
Bacterieoorlog
Piet Groenewege legt zijn ouders uit dat hij een groep
van tweehonderd mensen leidt, van wie slechts vier
mensen mij persoonlijk kennen. Niemand binnen de
groep is zijn leven zeker: Ik heb meerdere chefs gehad,
die dood zijn, of spoorloos verdwenen. Ondanks alle
veiligheidsmaatregelen loopje steeds de kans dat je wordt
verraden. Toen ik met dit werk begon, wist ik niet, dat ik
er gedurende de oorlog nooit meer uit zou komen en dat
ik na langere of kortere tijd tegen de lamp zou lopen. Tot
nog toe ben ik er altijd aan ontsnapt, maar eens gaat het
mis. Als ik weg ben, ben ik of gearresteerd, wat fusillade
betekent, of zit ik in Engeland.
In de brief wordt het verzetswerk als volgt samen
gevat: Mijn werk is hoofdzakelijk het in kaart brengen van
mensen en het opsporen van strijdgassen, die de Duitsers
in een bacterieoorlog willen gebruiken. Dit kan het leven
van duizenden mensen redden en daarvoor heb ik mijn
eigen hachje met dat van de anderen onder me, wel
over. Maar genoeg hierover, vele zaken zullen voorjullie
duister zijn.
In deze brief houdt Piet er al zo zeer rekening mee
dat hij de oorlog niet zal overleven, dat hij preludeert
op zijn ondergang: Eén verzoek heb ik, wanneer ik dood
zal zijn. Dat is, dat jullie met de levenden zullen leven en
niet met de doden. Dit is moeilijk, maar misschien is mijn
leven dan niet tevergeefs geweest. Ook wil ik graag dat
mijn stoffelijk overschot in Zeeuwse aarde zal rusten en
dat bij mijn begrafenis geen orthodoxe leer verkondigd zal
worden. Mijn geloof is nu eenmaal anders, namelijk gelo
vend in een Goede God. Graag zou ik willen, dat Marinus
mijn zegelring geschonken werd, Bram mijn zilveren pot
lood of mijn horloge en Cor mijn vulpen, zo ze te vinden
zijn... Dag vader, dag moeder, dag Marinus, Bram, Cor en
Corrij. Moge God jullie helpen. Piet
Verraad
Het onheilsgevoel van Piet Groenewege verandert op
4 juli 1941 in bittere werkelijkheid. De groep-Mekel
wordt verraden door Hugo de Man, die oorspronkelijk
ook deel uitmaakt van de verzetsgroep. Wanneer De
Man wordt opgepakt, slaat hij door en gaat verder als
dubbelspion. De belangrijkste informatie die De Man
aan de Duitsers doorspeelt is de diefstal door Goos
Mante van een aktentas van de Duitse marineofficier,
admiraal Ernst Hinzmann. In die aktentas wordt gede
tailleerde informatie aangetroffen over een geplande
Duitse invasie in Engeland vanuit Rotterdam en
Bremen. Na het verraad van De Man lokken de Delftse
studenten Jan van Blerkom en Charley Hugenholz
hem naar hun huis, waar hij wordt vermoord. Met het
lijk van De Man springen de twee nogal slordig om.
Het duurt niet lang of het lichaam wordt in een vijver
gevonden. De represailles zijn verschrikkelijk. Jan
Mekel en Richard Schoemaker worden met 70 stu
denten gearresteerd. Allen worden ter dood veroor
deeld. Mekel en Schoemaker worden op 3 mei 1942
geëxecuteerd in Sachsenhausen-Oranienburg. Piet
Groenewege sterft op 25 september 1942 in de duinen
bij Overveen; samen met Goos Mante, Josef Thijssen,
Ruud Hueting en Anton Wagner. De ouders van Piet
Groenewege en notaris Bierens proberen tot op het
laatste moment gratie te verkrijgen. Tevergeefs.
Piets nichtje Anke de Wilde-Groenewegede
dochter van Piets broer Bram Groenewegebeheert
op boerderij Ravensoord samen met haar man Jan de
Wilde de vele documenten van haar oom. Zij hebben
hun kinderen over de tragedie verteld toen zij volwas
sen mannen werden. Anke: 'De brieven die oom Piet
heeft geschreven zijn heftig en zo hebben de kinderen
ze ook ervaren. Het is zo moeilijk om je voor te stellen
hoe alles is gegaan.'
Treur niet om mijn dood
Op de dag van zijn executie, schrijft Piet Groenewege
zijn afscheidsbrief aan zijn ouders. Met potlood doet
hij dat 's ochtends om half twaalf.
16 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
Lieve ouders,
Dit zal de laatste brief zijn die jullie van me ontvangen, want vóór 3 uur vanmiddag zal
het vonnis voltrokken worden. Ik heb van Boven kracht gekregen en definitief alles rustig
en vol vertrouwen onder 't oog gezien. Ik weet dat ik in vele dingen tekort geschoten ben
en heb vergeving gevraagd voor al mijn zonden, fouten en tekortkomingen. Veel ben ik ook
tegenover jullie tekort geschoten. Nogmaals dank ik jullie allen voor het vele goede, wat
jullie voor me gedaan hebben. Het heeft niet zo mogen zijn, dat we elkaar weer in vrijheid
zouden zien. Vele moeilijke uren en dagen heb ik gehad, maar ook dat heeft zijn nut
gehad. Ik dank jullie nogmaals voor alles. Dit leven is toch maar tijdelijk en hierna komt
een beter leven en ik hoop, dat ik daarvoor in aanmerking kom en geloof dit ook. Treur
niet om mijn dood. Ieder heeft een taak te vervullen en die is nu voor mij volbracht en ga
in volle vrede heen. Laat dit een groote troost voor jullie zijn. God zal jullie vertroosten.
Gelukkig hebben we elkaar nog eenmaal gezien en dit is genoeg voor me geweest. Houd
goeden moed, uit deze chaos wordt wat beters geboren. Ik heb gemeend mijn plicht te
moeten doen en heb dit naar mijn beste weten gedaan. Moge de vrede spoedigjullie deel
zijn. Ik weet dat jullie dit met opgeheven hoofd zult dragen en vergeef jullie schuldenaren.
Ik heb mijn Godsstrijd gestreden. Lieve, beide ouders, berust en vertrouw op de Hooge
leiding van onzen Hemelschen Vader.'
Piet
Ereveld in Loenen
Aan één van de laatste wensen van Piet Groenewege
zal niet worden voldaan. Zijn stoffelijk overschot wordt
niet aan de Zeeuwse aarde toevertrouwd. Nadat het
vuurpeloton op 25 september 1942 zijn werk heeft ge
daan, worden de lichamen van de vijf geëxecuteerden
gecremeerd in het crematorium Westerveld. Vandaar
gaan de urnen met de as naar Hannover. Pas in 1953
volgt een herbegrafenis op het Ereveld in Loenen. Daar
rusten Piet Groenewege, Goos Mante, JosefThijssen,
Ruud Hueting en Anton Wagner naast elkaar.
Dit verhaal is een voorpublicatie uit het boek tholen, dat In 1953 is de urn met de as van Piet Groenewege herbegraven
door Kees Slager en Matty Verkamman wordt geschreven op het Ereveld van Loenen.
en eind 2017 begin 2018 zal verschijnen.
17 Zeeuws Tijdschrift 2016 4
