ZONDERLINGE BEZOEKERS
8
q
d
1
DE HEMELRUIMTE
UIT
El
O
den
Deze geweldige meteoorsteen, die
wrijving
die men
meer dan vijftien ton weegt, viel in Oregon (V.St.). Door de
van den dampkring vloog het gevaarte in brand, waardoor de diepe gaten ontstonden,
op deze foto duidelijk ziet. Ter vaststelling van de grootte werd een stoel meegefotografeerd.
van Pallas’’ hield de geleerde wereld geruimen
tijd bezig, maar het gelukte niemand, een aan
nemelijke theorie op te bouwen.
Dat de massa werkelijk uit de lucht gevallen
was, scheen te belachelijk om als 'n ernstig feit
te worden aangenomen, niettegenstaande de bij
Ensisheim gevonden meteoor reeds meer dan
tweehonderd jaar bekend was. Alle berichten,
die onder het volk de ronde deden over het
bestaan en het herhaalde vallen van meteoor
steenen werden gedurig weer door de geleerden
naar het rijk der fabelen verwezen, totdat de
steenen-regen van l’Aigle in Normandie, die op
den 26sten April van het jaar 1803 plaats vond,
alle raadselachtigheid oploste. Het was nu in
derdaad niet meer te loochenen, dat er af en
toe steenen uit de lucht op onze aarde vielen!
De meeste dezer uit de hemelruimte vallende
massa’s bestaan uit steen. Slechts zelden zijn
zij van ijzer. Tot de grootste ijzermeteoren uit
onbekenden valtijd behoort het in 1784 ge
vonden ijzer van Bemgode in Brazilië, welks
gewicht op 8700 K.G. geschat wordt!
Aan een studie over meteoorsteenen van
natuuronderzoeker Dr. I. Wiese ontleenen wij
nog de volgende interessante bijzonderheden.
In het jaar 1907 stortten in de nabijheid van
Long Island twee kolossale meteoorsteenen in
zee. De een veroorzaakte bij zijn val een ster
ke vloedgolf, die het nabijgelegen strand over
stroomde en eenige badkoetsjes omwierp. Over
den ander vertelt een bericht uit Boston van
26 Augustus dat hij door het stoomschip
„M. Cambtian” gezien werd. Als door een
wonder was het schip aan een verwoesting
door den meteoor ontkomen. De derde officier
van 't schip, die juist wacht had, verhaalt over
den val als volgt: Plotseling vlamde noord
oost van ons schip een lichtend voorwerp op,
dat veel op een vuurpijl geleek. Met een on
gehoorde snelheid kwam de vurige massa nader
en nader, en vervulde de lucht met heete, bij
tende gassen. Het gevaarte was ongeveer zoo
groot als een flink huis en stortte op nauwelijks
van het schip met een
Bij zijn val veroorzaakte
^^eeds in de vroegste tijden hebben de
J meteoren, dat zijn steen- of staalachtige
massa s van verschillende sterren afkom
stig. de belangstelling der natuurvorschers op
gewekt. Het valt dus heelemaal niet te ver
wonderen, dat wij reeds in de oudste geschrif
ten der Chineezen en andere antieke cultuur
volkeren een aantal plaatsen vinden, waar over
meteoren wordt gesproken. Er hebben zich,
zooals zoo vaak met onderwerpen uit de natuur
wetenschap gebeurde, rond de meteoorsteenen
reeksen legenden gevormd. Vaak zag men er
een bovennatuurlijke aanwijzing in. Zoo is het
bijvoorbeeld ook waarschijnlijk, dat de in de
Kaaba te Mekka vereerde steen een meteoor is.
Zoodra de pelgrims aan den vierhoekigen steen
van Mohammed komen, werpen zij zich op hun
knieën. Volgens het geloof der Mohammedanen
zal deze steen op den dag der opstanding
oogen en ooren krijgen, om voor de geloovigen
te getuigen, dat zij hun pelgrimsplicht volbracht
hebben.
De eerste, door een oorkonde gestaafde val
van een meteoor, waarvan de steen nog voor
handen is, is die van Ensisheim in den Elzas.
Hij viel op 7 November van het jaar 1492, en
nog heden ten dage bewaart de gemeente den
niet geheel gaven steen.
In het jaar 1749 vond een kozak aan den
oever van de rivier Jenisseï in Siberië een ge
weldigen, massieven klomp ijzer, met een zwart
bruine, met gaten overdekte oppervlakte, welks
gewicht meer dan veertien centenaar bedroeg!
In heel den omtrek was zulk ijzer niet te vinden,
en de herkomst van het blok scheen dan ook
zeer raadselachtig. De natuurvorscher Pallas,
die het later bezichtigde, kon van den oorsprong
evenmin een verklaring geven, en hij bleef even
wijs als hij was, toen de Tartaren hem ver
telden, dat het gevaarte uit den hemel was
komen vallen.
Het gelukte intusschen kleine stukken van het
ijzer af te slaan, en tenslotte werd de rest in
het Mineralogisch Museum der Academie te
Petersburg opgeborgen, waar het ook nog heden veertig meter afstand
te bezichtigen is. De oorsprong van den steen vreeselijk gesis in zee.
het een kolossale golf, die het schip sterk naar
één kant deed hellen.” De officier zeide woor
delijk: „Toen deze gloeiende, sissende massa
dwars over mij heen suisde, voelde ik, hoe mijn
hart stilstond. Als de meteoor ons schip ook
maar even had aangeraakt, was het stellig met
man en muis naar den kelder gegaan!”
Als zulke massa's op de aardoppervlakte
neervallen, moeten zij natuurlijk wel zeer diepe
gaten slaan. Zoo'n gat, een kilometer in
doorsnee metende en 190 meter diep, vond men
in 1891 in Arizona (Canon Diablo). Een groot
aantal ijzermeteoren lagen in den omtrek ver
spreid. De grootste er van woog slechts 425
kilogram, waaruit bleek, dat de hoofdmassa
was verdwenen. Het is niet onmogelijk, dat
deze, nadat hij het reusachtige gat in den grond
geslagen had, van hieruit, door de hitte van
door den stoot ontstane gassen, weer terug in
de hemelruimte geslingerd werd. Het ontstaan
van zulk een maankrater-achtig gat kan ten
minste op geen andere wijze worden verklaard,
en wij hebben hier dus een spoor van een
wereldlichaam van minstens een kilometer door
snee, dat met de aardoppervlakte in aanraking
is geweest en nu, wie weet waar, wederom
in het heelal zweeft.
Van alle voor ooggetuigen van den hemel ge
vallen steenen is die, welke op 12 Maart 1899,
bij Borgo in Finland neerkwam, de grootste.
Hij weegt 325 K.G. Hij werd onder zeer merk
waardige omstandigheden gevonden, die be
wijzen, hoevele van zulke steenen verloren
gaan. Een boer, die door den hellen lichtschijn
en de „kanonnadeuit zijn slaap gewekt was,
maar toen niets bijzonders meer zag, meldde
het feit toch aan de Sterrewacht te Helsingfors,
die de zaak onderzoeken liet. Men vond toen
in het ijs van het toegevroren meer nabij den
oever een ongeveer drie meter groot gat. De
meteoor had zich behalve door het driekwart
meter dikke ijs, ook nog zes meter diep in den
kleibodem van het meer geboord! Bij de plot
selinge afkoeling, die de waarschijnlijk gloeiende
steen op het ijs onderging, waren talrijke stuk
ken van hem afgeslagen en ver in 't rond ge
slingerd!
Pe materieele waarde der meteoren is tame
lijk beduidend, daar reeds vóór den oorlog on
geveer twaalf gulden per gram betaald werd,
dus tienmaal meer dan voor goud. Zelfs de
goedkoopste kostten vóór den oorlog altijd nog
vijfenzeventig gulden per kilogram! Natuurlijk
zijn de veel zeldzamere ijzermeteoren het duurst.
De beroemdste van alle meteoren is de z.g.
„Ijzeren BergVan zijn bestaan heeft de
Noordpoolvaarder Rost in 1818 voor het eerst
door Eskimo's gehoord, toen hij naar de her
komst van de ijzeren punten op hun wapens
vroeg. Zij zeiden, dat zij die van den „Ijzeren
Berg” hadden, die op het ijs van de Melville-
baai lag. Deze reuzen-meteoor, die ongeveer
4000 K.G. woog, is met ongehoorde kosten in
1903 naar New-York verscheept.
„Ma, ik wou, dat u die kiespijn hadt in
plaats ik!"
„Maar kind, dat is niet erg mooi van je, om
dat te wenschen!”
„Maar u kunt uw tanden en kiezen toch uit
uv. mond nemen. Ma?”
