/Hl I I III X.
DIE EEIXI XVEKKED IX
I4EXSCDEX,
I-
•s
h
r
t,
at
Het is
steeds den juisten
het wakker worden
te brengen door
(Foto B. 1. P.)
FOTOSTUDl E
- 15 -
des middags was.
den juisten tijd
n
e
g
IS
at
in
ar
It.
•n
et
d.
)k
t-
ae
ik
er
ze
er
er
o-
in
an
)r
ie
te
re
rs
b-
•n
iHiEir tijdszintuic
daar
weten,
zij in
te
at
1»
at
te
et
bijvoorbeeld heeft de tactiek, om hel eerste ge
deelte van den af te leggen weg zoo langzaam
mogelijk te loopen. Hierdoor spaart hij zijn
energie voor den eindspurt. Maar hij moet nu
wel precies weten, hoe lang hij langzaam kan
loopen, en wanneer hij beginnen moet zijn tem
po op te voeren. Bij bekende kampioenen, zoo-
als Nurmi, Peltzer en anderen, berust hun succzs
hoofdzakelijk op deze tactiek, die hun echter
niets helpen zou, indien zij voor het tijdstip,
waarop zij hun tempo moeten versnellen, geen
zintuig of gevoel hadden. Zonder twijfel is het
bij andere sportieve prestaties hetzelfde. De
jongleur, de trapeze-kunstenaar moeten hun
tijdzin bijzonder sterk ontwikkelen.
Kinderen bezitten slechts in zeer onvoldoende
mate tijdzin.. Vaak zijn zij niet eens in staat om
te schatten, of iets twee of vijf minuten duurt!
Waarschijnlijk komt dit, omdat zij nog te weinig
oefening hebben.
In het eerst hielden de geleerden het tijds-
zintuig voor het gevolg van een onbewuste ge-
dachte-werking. Het kon zijn, zoo beweerde
men, dat het aanbreken van den dag, het ru
moer op straat of andere, met het komen van
I n Londen leeft een tijds-phenomeen. Het is
I een zekere Bill Jenny, die de zorg heeft
voor de 1050 klokken, welke het Savoy-
Hotel, in de Engelsche hoofdstad, rijk is. Hij
moet er voor zorgen, dat ze steeds den juisten
tijd aangeven.
„Niets bijzonders," zult u waarschijnlijk zeg
gen. „Daar zie ik ook kans toe!’’ Jawel, maar
Bill Jenny zet de klokken gelijk zonder daarbij
een horloge of een andere klok te raadplegen.
Hij heeft een gevoel voor tijd, dat hem in sta.it
stelt op ieder uur van den dag of van den nacht
I recies te zeggen, hoe laat het is. Op de minuut,
op de seconde af!
Een vergadering van psychologen heeft eens
een interessante proef met hem genomen. Hij
werd geïsoleerd in een zaal gezet en nu en
dan, met cngelijke tusschenpoozen, vroeg men
hem, hoe laat het was. Bil! Jenny antwoordde
„uit het hoofd” en toen hij ongeveer veertig
maal had geantwoord, bleek, dat hij zich geen
enkelen keer had vergist. Hij voelt den tijd in
zich!
Er zijn meer menschen, die tot op zekere
hoogte dit gevoel voor tijd hebben, en die
ten naaste bij kunnen zeggen, hoe laat het is
zonder dat zij daarvoor zon of sterren, of een
uurwerk behoeven te raadplegen. Maar voor
zoover ons bekend is, heeft niemand dit gevoel,
dit zintuig, zóó sterk, zóó zuiver als Bill Jenny.
Wat zegt de wetenschap van een dergelijk
tijds-gevoel in den menseb?
De psychologie heeft zich met deze „wonder
lijke gevallen” bezig gehouden en vastgesteld,
dat de prestaties der zintuigen afhankelijk zijn
van bij de geboorte medegekregen gaven op
dit gebied. Van grooten invloed is echter ook
de oefening.
De waardevolste resultaten op dit terrein dan
ken wij aan den bekenden onderzoeker Frobe
nius. Gedurende 250 nachten nam hij met vijf
personen van verschillenden leeftijd proever,
met betrekking tot hun tijdszintuig. Onder deze
personen waren er, die zelf reeds dérgelijke
proeven hadden genomen, en anderen, die dit
voor den eersten keer op aanwijzingen van den
onderzoeker deden.
Opvallend bij de resultaten, die Frobenius
kreeg, is dat een bepaalde graad van vermoeid
heid bij zijn sujetten geen rol speelde. Een
dame sliep drie weken lang in het geheel niet.
Toen ging zij om ongeveer één uur des nachts
slapen en beval zichzelf, om vier uur weer
te ontwaken. Ofschoon zij door het vrij
willige waken doodmoe was geworden, werd zij
precies vijf minuten vóór vier uur we,er wakker.
Bij een andere proef sliep iemand vier en twin
tig uur niet en ging toen slapen met het bevel
om na een uur wakker te worden. Ook deze
proef gelukte. Frobenius verwijderde uit de
kamer der slapenden ook alle klokken, die mo-
gfelijk door hun tikken oorzaak konden
zijn geweest van een onbewust aftellen der
seconden. Maar ook toen werden de slapenden
op den vooraf bepaalden tijd wakker. Volgens
het oordeel van Frobenius is het absoluut on
verschillig of zich in de kamer van de proef
persoon een klok bevindt, die door haar tikken
of slaan den tijd markeert; of de klok goed of
niet goed loopt; of dat er heelemaal geen klok
is het tijdszintuig van zijn sujetten func-
tionneerde steeds zóó nauwkeurig, dat zij nim
mer te laat wakker werden. Wel is waar bestaat
het gevaar, dat men onmiddellijk vast inslaapt,
indien men niet direct na het wakker worden
opstaat.
Vaak probeerde Frobenius ook zijn proef
personen op een dwaalspoor t_
hun vóór het inslapen niet te zeggen hoe laat
het was. Zij wisten vaak niet eens, of, het tien
uur des avonds of twaalf uur
Maar steeds kwamen zij op
wakker!
Niet alleen echter in verband met het slapen
heeft men kunnen vaststellen, dat de mensch
over een tijdszintuig beschikken moet; ook door
andere verschijnselen heeft men dit kunnen na
gaan. Bij den athleet, die record op record sta
pelt, speelt het tijdszintuig naast andere func
ties eveneens een belangrijke rol. De hardlooper
den jongen dag verbonden verschijnselen de
slapenden wekken. Het onderbewustzijn zou
deze verschijnselen dan in zich opnemen, ver
werken en den slapende wekken. Dat dit echter
niet het geval is, bewees Frobenius. De mensch
ontwaakt ook, indien hij volkomen geïsoleerd
wordt van licht, geluiden, klokken of andere, den
tijd bepalende, voorwerpen.
Uit het bovenstaande blijkt dan ook onom-
stootelijk, dat sommige menschen over een
tijdszintuig beschikken, dat, onafhankelijk van
uiterlijke omstandigheden, steeds in hen werkt.
Deze menschen hebben dus meer dan vijf zin
tuigen, zooals dit ook het geval is met hen, die
ever een tastzin beschikken. De wetenschap
spreekt in dit verband ook reeds van een bij
zonder druk-, warmte-, koude- en pijn-zintuig,
van een evenwichtszintuig en van een, tusschen
het gehoor- en t druk-zintuig liggend, vibratie-
zintuig.
Over hoeveel zintuigen beschikt U? Het is in
teressant, zich op dit gebied eens te „testen",
daar slechts weinige menschen nauwkeurig
over hoeveel en welke! zintuigen
werkelijkheid beschikken!
