m
Ca ART Dkr L AN DUN VAN De fl./DELE H KEREN
Ridders van Malta
A
IJl
I
f u
tMnv. -U-
8
TEMPELIERS
All). 8: Kaart met de ver
spreide ligging van de
voormalige goederen
van de Orde van Malta
rondom Zaamslag. De
kaart werd getekend
door landmeter J. Cou-
tens te Zaamslag in okto
ber 1752. Nota, het noor
den en zuiden zijn op de
kaart omgedraaid. (Ar
chives Nationales, Ser
vice photographique.)
i
■s ^foltrii MmUX M a a tit j i rt
-y,cQiif} au „-M a c.iidav.
afdeling III, nr. 6834.
12. Zie hiervoor: A. Scufflaire, 'Les archives de l'Ordre cle
Saint-Jean de Jerusalem ou de Make, a Malte'. In: Hande
lingen van de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis
CXX1X, Brussel 1963, LXIX-LXX1V. Ook A. Scufflaire, 'Do
cuments concernant l'histoire de la Belgique conservées
parmi les archives de l'Ordre de Saint-Jean de Jerusalem a
la "Royal Malta Library", La Valette'. In: Handelingen van
de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis CCCXXX1II-
CCCLV. Vgl. ook Jean Favier, Les Archives nationales. État
general des fondsParis, Archives nationales, 1978, deel I.
Met dank aan de heer M. Nuyttens (Brugge) voor de ver
strekte inlichtingen.
13 Vgl. Michiel le Moei en Claude Fr. Rochet, Catalogue
general des cartes, plans et dessins d'architecture, dl. IV
(Parijs 1974), hierin nr. 5662 (N. Ill, Escaut nr. 1).
14. M.K.E. Gottschalk, De Vier Ambachten en het Land
van Saeftinghe in de Middeleeuwen. Assen 1984, blz 42.
15. Gottschalk, o.c., blz. 73-74 en 90. Vgl. ook: Paul Rog-
ghé, 'De Orde van de tempelridders en haar geschiedenis
in het oude graafschap Vlaanderen'. In: KultureelJaarboek
van de Provincie Oost-Vlaanderen (1972), tweede band
(Gent 1973).
16. Gottschalk, o.c., blz. 178-179, 181, 221, 280, 284.
17 Gottschalk, o.c., blz. 284, blz. 294, noot 2, en blz. 443.
Voor cie situering van Cromhoucke zie: Adrie de Kraker,
'De reconstructie van het laatmiddeleeuwse landschap en
de lozing van het binnenwater. De everingen in het Axel
ambacht tijdens de zestiende eeuw'. In: Jaarboek van de
Oudheidkundige Kring "De Vier Ambachten(1992-1993),
reconstructiekaart op blz. 29-
18. Gottschalk, o.c., blz. 332.
19. Gottschalk, o.c., blz. 509. Ook Rogghé (blz. 114), ver
meldt de activiteiten van de Tempeliers in het Asseneder-
ambacht, maar het betrof hier initiatieven van de Tempel
te Brugge.
20. Rogghé, o.c., blz. 112; de benaming 'kasteel' komt
ons sterk overdreven voor.
21. Gottschalk, o.c., blz. 430-431.
22. Gottschalk, o.c., blz. 419. Vgl. over deze polders ook:
D. Verstraeten, 'Watervliet in de XVIe eeuw'. In: Appeltjes
van het Meetjesland 11 (I960), 247-272.
23. Rijksarchief in Zeeland, Archief van de ambachtsheer
lijkheid Zaamslag, etc., nr. 71: everingboeken van Ghen-
derdijcke 1547 (later afschrift), West-Zaamslag 1557 (later
afschrift), Oudt-Othene 1554 en Nieuw-Othene 1564 (latere
afschriften). Kliniek Maria Middellares te Sint Denijs Wes-
trem, fonds Terhagen, D-19, everingboek van Aendijcke
1564 (later afschrift). Vgl. Gottschalk, o.c., blz. 504. Vgl.
voor Ghenderdijcke ook De Mul, o.c., nr. 29.
24. Vgl. ook Rogghé, o.c., blz. 113 e.v.
25. Adrie de Kraker, o.c. (1992-1993).
26. Gottschalk, o.c., blz. 454.
27. Rogghé, o.c., blz. 116-117.
28. Vgl. Adrie de Kraker, 'De rol van de cisterciënzer ab
dijen bij de vorming van het middeleeuwse landschap en
de exploitatie van de grond tot het eind van de zestiende
eeuw'. In: Over den Vier Ambachten, 251-263.
29. Gemeentearchief Pluist, nr. 704, herstelrekening Nieu-
welandt, 1532.
30. RAG Boudelo, nr. 2699, stuk uit ca. 1559-1560.
31. RAG Boudelo, 2699, stuk van 13 mei 1561.
32. RAG Boudelo, 2700, dijkrekening Zaamslag 1564. De
andere grote gelanden waren pastoor Floreins Crabbe, die
namens de erfschout van Zaamslag optrad, Jeronimus
vande Denderen, ontvanger van Boudelo, de boursier van
Stoppeldijke, namens de abdij Cambron, Loys Snoucq als
ontvanger van De Bijloke, en schout Jan Dulle.
33. RAG Boudelo, 2699. Zie bewijsstuk van eind 1570
(mede namens Antheunis Quarré, heer van Zaamslag).
34. RAG Boudelo, 2699, geaposlilleerd rekest van 5 janu
ari 1569, opgesteld door Boudelo, erfschout Quarré van
Zaamslag, de boursiers van Stoppeldijke (abdij Cambron)
en de Tempel.
35. RAG Boudelo, 2699, gegeven te Antwerpen op 17 juli
1571.
36. Vgl. A.M.J, de Kraker, 'Het kasteel van Zaamslag (1).
De Torenberg als middelpunt van de ambachtsheerlijkheid
Zaamslag'. In: Zeeuws Tijdschrift (1989), 189-196.
37. RAZ Za, 5.
38. RAZ Za, 5, brief van 11 juli 1576. Zie over de ordon
nantie P. Dieleman, 'Hel Quartier van Terneuzen' (z.pl.,
z.d.).
39. RAG Boudelo, 2742, stuk uit 1577 met betrekking tot
de 'dijcagie' van het Kwartier, waarin mr. Willem Anthonis
als eerste wordt genoemd met de functie dijkgraaf. Vgl.
Gemeentearchief Axel, nr. 652-D, dijkrekening Kwartier
Terneuzen 1577-1578.