JAN DE PRENTENKNIPPER
103
Afb. 3: Buitenplaats
BUYTEN.LUST, afkom
stig van Sluis.
meer precies of een prent nu bij de bet-over
grootouders van grootmoeders- of grootvaders
kant afkomstig was, maar toch kwamen wij met
behulp van familiegegevens uit Bijbels en grote
overzichten van familiegeschiedenissen een heel
eind. Het bleek dat Jan zich beperkte tot de stre
ken waar protestanten in de meerderheid waren
(zie Verhave, blz. 86), en kregen we een beeld
van zijn omzwervingen aan weerszijden van de
Braakman. De vraag rijst of katholieken niet zo
veel belangstelling hadden, bij voorbeeld voor de
bijbelse prenten? Jan was in ieder geval wel be
reid om voor een Belgische familie vlak over de
grens in Lapscheure een mooie katholieke afbeel
ding te maken van JESUS LEYDEN (zie Verhave,
blz. 41). Nazaten van het gezin Brevet te Cadzand
hebben wel eens verondersteld dat die Beve-
landse Jan nog meer in België heeft 'geknipseld',
maar behalve de prent uit Lapscheure hebben wij
nergens sporen in Vlaanderen gevonden. Zijn af
zetgebied onder protestanten maakt dit ook min
der waarschijnlijk. Misschien hebben katholieken
weinig affiniteit gehad met zijn bijbelse knipsels,
zoals de afbeeldingen van DE TEMPEL VAN JE
RUZALEM (Hoek, Aardenburg; zie Verhave, lolz.
58). HET HUIS DAVIDS (Hontenisse, Aardenburg)
en DEN TEMPEL SALOMONS (Cadzand). Maar
Jan maakte er minstens even veel met een neu
trale afbeelding: prenten met dorpsgezichten,
mooie buitens en de vele huwelijksprenten geti
teld GEDENK.STUKT Trouw der Liefde (Aarden
burg), TROUW VERBOND (zie Verhave, blz. 31
en blz. 87), die typisch waren voor zijn Zeeuws-
vlaamse periode. Enkele van zulke prenten heeft
hij voor logies en een borrel verkocht aan de ka
tholieke herbergier van Aardenburg, die zelf ook
een verdienstelijk kunstenaar was: hij sneed aller
lei aspecten van het hoveniersbedrijf in een hou
ten wandelstok. Op deze uitzonderingen na moe
ten we constateren dat de prenten uit pro
testantse families afkomstig zijn. De verschillende
buitenplaats-prenten die hij in Zeeuwsch-Vlaan-
deren aan protestanten verkocht, hadden geen
godsdienstige kenmerken, maar misschien had
den de hervormden het wat hoger in de bol dan
katholieken Deze prenten droegen altijd fanta
sienamen, zoals HET SLOT BURGVELD (Hulst/
Hontenisse; zie Verhave, blz. 72), BERGZIGT,
BERGVLIET, BUYTEN.LUST (Sluis), LANDMANS.
WELVAREN (Sluiskil) en een recentelijk ontdekte
BUITEN.PAAS.GUNST [Plaats] op het Middenhof
in de Capellepolder boven Axel. De buitenplaats-
prent WATERVLIET (zie Verhave, blz. 71) stamt
uit een familie die omstreeks 1880 in het gehucht
van die naam, ten oosten van Axel, kwam te wo
nen. Vlak over de grens heeft ook een buiten
plaats Watervliet gestaan. De prent is lang nadat
Jan hem had gemaakt in bezit van de (protes
tantse) familie gekomen. Over de voorgeschiede
nis is niets bekend en of de lokale naam Water
vliet bewust is gebruikt, weten we niet.
Een gastvrije familie
We hebben uit de overlevering begrepen dat Jan
meestal de hofsteden langs ging, in de schuur
sliep en meeat uit de pot, samen met cle meiden
en de knechts. Onder het volk 'bij de weg' was
heel goed bekend, welke boeren gelegenheid ga
ven tot 'schuurslapen'.
