mmm VERZAMELINGEN SJABLOONWERK IN HISTORISCHE WOONHUIZEN J.H. Kluiver vr 32 Wie bij avoncl langs de historische woonhuizen in onze oude binnensteden loopt of fietst, meent een goede indruk te krijgen van het zestiende- en zeventiende eeuwsc binnenhuis: men ziet tal van oude balkenplafonds achter de verlichte ramen, geschilderd in fraaie schakeringen: groene balken met En gels-rode zijkanten en grijze ondergrond of combinaties van blau w, rood en grijs. Zowel naar vorm als naar kleur zijn deze plafonds heel wat levendiger dan onze plafonds van zachtboard, stucwerk of schrootjes. Hoe aantrekkelijk en echt deze plafonds ook ogen, de werkelijkheid van de zestiende en ze ventiende eeuw zag er heel anders uit. Toen waren de plafonds van de woonhuizen meest rijk gedeco reerd met sjabloonwerk of acanthus-schildering. Dat daar zo weinig van over is. kan aan twee factoren worden toegeschreven: het kwetsbare karakter van deze beschildering en de geringe aandacht die er bij restauratie aan werd en wordt besteed. In deze bijdrage willen we enige voorbeelden van dergelijke be schilderingen geven en een oproep doen om meer aandacht te besteden aan opsporing en herstel dan tol dusverre het geval is geweest. I/kV k" Plafond- en gewelfdecoratie was hier te lande in de Middeleeuwen reeds in zwang. Zeer bekend is de gewelfdecoratie met gestileerde bloemen in de St. Vituskerk te Naarden. Eenzelfde decoratie kwam tussen 1958 en 1964 bij de restauratie van cle Hervormde Kerk te 's-Gravenpolder en in de jaren zeventig bij die van de Oude Kerk te Am sterdam aan het licht. Ook bij restauratie van openbare gebouwen werd onlangs veel werk in dit genre aangetroffen, bij voorbeeld balkdecora- ties in de stadhuizen van Goes en Brouwersha ven. Van woonhuizen uit deze vroege periode is veel minder bekend, maar het plafond uit een woonhuis te Culemborg in de verzameling van het Rijksmuseum bewijst bij voorbeeld dat ook in woonhuizen plafonddecoratie werd toegepast. In de Renaissance werd deze traditie voortge zet, hoewel in mindere mate in kerken. Daar werden de de decoraties meest overschilderd om heiligenvoorstellingen weg te werken. Nieuwe kerken kregen een minder uitbundige versiering. Bij de woonhuizen was er door de grotere rijk dom van de burgelijke klasse eerder sprake van een nieuwe bloei, voor zover de beschikbare ge gevens althans een conclusie toelaten. Ongetwij feld is op dit gebied ook een impuls uitgegaan van de immigranten uit cle Zuidelijke Nederlan den. In rekeningen vinden we ook aanwijzingen voor de toepassing van decoratieve beschildering van plafonds. Zo treffen we in de rekeningen be treffende het onderhoud van de abdijgebouwen Afb. 1: Sjabloon wei k met car touches en medaillons.

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 1995 | | pagina 38