VOLGORDE van het ONDERWIJS
46
LAGER ONDERWIJS IN ZEELAND
Afb. 4: Het leerplan van c!e
Middelburgse stadsarmen
scholen.
IN DE
STADS V «DFA-SC II01.FA,
TE MIDDELBURG.
Klassen.
Afdeelingen.
Onderwijs en Boeken.
AANMERKINGEN.
(§)crbc.
Derde.
Twee de.
Ee rste
0(> het Bordop lie letterkostop do twee eerste Lees
tafels van I'iti.viBN en iu dcszclfs eerste hoekje de lettert en
klanten leeren.
Op do Letterkast, dr overige kaarten en vorder in hel
eerste boekje van 1'iii.vhk.v leien leerrn.
Voortzetting van het lezen keren in Asm.iin» leesboekje der
de stukje. Eerste denkbeelden der getallen bijbrengen door
middel der Kalen. l)c Leiier/iouljiU hchooren tot li l he
ren kennen der letters en dorzelvor samenvoeging tul Lonken
en woorden gebruikt, en dc verstandsontwikkeling niet ver
zuimd te worden.
Het ouderwijs in deze klasse kon in ièn halfjaar alloo-
pen du onderwijzers kunnen(met voorkennis van het Lid
der Commissie, aan welke, liet hijzonder toezigt van de School
is aanbevolen) dc leerlingen van dc derde afdccling naar de
tweedeen van de tsveede naar de eerste gi durende dal
half jaar doen overgaan. ij
^mccbc.
Derde.
Tweede.
Eerste.
Lezen in hel gemakkelijk leesboekje van 1'niNszNRekenen
op dc lei volgens liet Hrkcnboekje van Wemel voor jong"»
eerste deel en van Anslhns eerste stuk je voor meisjes j Schrij-
Lezen in A Nsl.lt.vs leesboek voor de tweede klasse;voort
zetting van liet rekenen uls voren grootsclrjven en eerste
beginselen der Taalkunde, bij mondeling onderwijs volgens
PütxBtm blz. i a.
Lezen en rekenen voortzetten als voren; Klein schrijven;
Taalkunde volgens l'uixsns tot dc werkwoorden ingesloten.
Voorts lezen in Wkstbiis Vadcrlandsche geschiedenis hoekje
met onderwijs in de beginselen der Aardrijkskunde van het
Koningrijk der Nederlanden, volgensScuKEUUEHs eerste stukje.
Op elke af deeling van dc tweede en eerste klasseblijven
dc Leerlingen A-v: halfjaar;de overgang gcsi biedt naar de
bepaling der Commissiehij het half jarige Examen; ech
ter kunnen rijhij uitnemend oppassenfine «Wieling over
springen «li daarentegen hij wangedragluiheid of bui
tengewone traagheid van begrip, op ccnc afdccling langer dan
een huif laar gelaten worden.
Voor elk der schrijvers wordt een afzonderlijk schrijfboek
gehouden, waarin zij om dc maand, een schrift schrijven;
ten einde dc vorderingen bij bet Examen na te gaan.
JLrsfc.
Derde.
Tweede.
Eerste
Lezen in liet kunstmatig leesboek van Ansliis eerste stukje
rekenen volgens het vervol* op Wk'sei.s rekenboek voor
jongen» en voor dc mris|es «aar anm.lt.vx tweede stukje;
Klein schrijvenTaalkunde naar ('eiker* met het maken
van verbuigingen cn vervoegingen Aarilri/kdande ol< vo
ren;Vadcrlandsclie geschiedenis naar Anslhns schels dier
wetenschap.
Lezen pis voren; Rekenen, door do jongens als voren en
door dc meisjes naar Anslhns derde stukjeSchrijven en
Taalkunde voortzetten ini-l hel taalkundig ontleden tan vol
zinnen en hel verbeteren van foutive opstellen Aardrijks-
kimde naar Scmkkiuibilx allereerst Aardrijkskundig school
boekje;Eaderlamlsche geschiedenis voortzetten als voren.
J-ezcn iu het kunstmatig leesboekje van Anslhns tweede
stukje;Voortgaan met schrijven leeren;Aardrijks- Ge
schied- cn Taalkunde voortzetten, met bijvoeging van het
leeren maken van eigene opstellenbrievenrekeningen enz.;
Rekenen volgens VVrsshls rckeidioek voor jongens tweede
deel cn Anslhns vierde stukje voor meisjes.
Aldus provisioneel gearresteerd hij dc C
ItlsDDEZDvnc den tt February eS»S.
Op ile school in bet l-'abricklmis wordt op deze klasse geen
onderwijs gegevenmaar de Leerlingen derzelee schooldie
in dc derde en tweede klasse zich behoorlijk hebben gedra
gen worden voor dc eerste klasseovcrgcbmgl naar de
school in de Laiigendelft.
Ook zullen de Leerlingen van ccwtgemchlc school, welke
in de derde en tweede klasse prijzen verdiend hebben, onder
de hun toegekende bevorderingtevens worden verplaatst naar
de school in dc Langendelften xidks zonder betaling van
dc liepanldc bijdrage voor de scJioolhelioeftcn.
In de Zangkunde en hel Zingen wordt aan du Leerlingen
der eerste klasse onderrigt gegeven buiten divgcwoiu^school-
tijd. Dc ouderwijzer kan daarbij toelaten zoodanige Lccrlin-
lingc-n der tweede klassedie naar zijn oordeeldeze onder
scheiding zullen verdiend hebben.
mvrdssie van Toezigt over het Onderst js in de Armcn-Schalen.
Mij bekend,
en gehuchten bevonden. Uitgangspunt van deze
regeling was de mening dat kinderen van de ge
goede families - men nam aan dat die niet op het
platteland woonden - beter onderwijs nodig had
den dan het kroost van de onaanzienlijke landar
beiders. Aan de door God ingestelde standen
werd niet getwijfeld, laat staan getornd. Het feit
dat er ook onderwijzers voor de klas stonden die
geen enkele rang bezaten, had zijn oorsprong in
de beginperiode van de onderwijswetgeving.
Toen de eerste wetten van kracht werden, moch
ten alle op dat tijdstip werkende onderwijzers
aanblijven. Hoewel min of meer van hen werd
verwacht dat ze zouden gaan studeren, deden
vooral vele ouderen dat niet. Het percentage 'on
kundige' Zeeuwse onderwijzers daalde snel: van
21,2% in 1830 tot 1,3% in 1855.
Kwekelingen en ondermeesters
Alle schoolmeesters hadden hun vak in de prak
tijk geleerd. Onderwijzers lieten zich vaak assiste
ren door oudere leerlingen, die na het verstrijken
van hun dertiende jaar op school bleven om zich
- voorlopig als krullenjongen - in het vak te be
kwamen. Wanneer ze examen voor de vierde
rang hadden gedaan, konden ze opteren voor het
baantje van ondermeester.
In artikel 4 van de Schoolorde wordt een maxi
mum aantal van zeventig leerlingen per onderwij
zer genoemd: 'Waar het getal der Scholieren meer
dan zeventig bedraagt, zal men, zooveel moge
lijk, bedacht zijn, om eenen Ondermeester of
tweeden Meester aan te nemen'. Omdat de on
derwijzer een ondermeester zelf moest betalen en
