SCHÜTZ
149
tharina, Adriana en Wilhelmina) en twee jongens
(Willem Johannes en Jan Frederik junior). Beide
zoons zouden in vaders voetsporen treden. Het
gezin woonde tot 1858 op de Markt te Middel
burg bij de moeder van Schütz senior, die een
handel in gerookte zalm en huishoudelijke artike
len dreef. Daarna woonden zij op verschillende
adressen aan de Binnenhaven van Middelburg,
bijvoorbeeld (van 1868 tot 1883) op de Kinder
dijk P 97 (nu nummer 28) in het huis 'Van den
Storm in de Stilte'.
Jan Frederik senior was actief in het plaatse
lijke kunstleven. Zo werd hij in 1853 lid van de
Maatschappij vw die onder andere tot doel had
wetenschap en kunst te bevorderen2. De leden
van deze vereniging waren hoofdzakelijk afkom
stig uit de cultureel geïnteresseerde midden
klasse, maar ook veel kunstenaars waren lid. De
maatschappij was verdeeld in acht departemen
ten. Schiitz was er vele jaren 'directeur Teeken-
kunde'. Verder was hij werkzaam lid en bestuur
der van de Middelburgsche Kunstvereeniging, die
tot doel had kunst te beoefenen en kunstzin on
der haar leden aan te kweken. Ook gaf hij veel
les. Zijn bekendste leerlingen waren Anna Abra
hams, die voornamelijk bloemen en vruchtenstil
levens schilderde en aquarelleerde, en Gerard
von Brucken Fock, die landschappen schilderde
en later vooral als componist bekendheid zou
krijgen.
Vader Schütz overleed op zeventigjarige leef
tijd. Daarmee verloor Middelburg een van haar
bekendste persoonlijkheden. Het herdenkingsarti
kel in de Middelburgsche Courant eindigde al
dus: 'Een eenvoudig leven, maar ook rijk aan
werken, die den naam Schütz doen blijven leven.
Zal die naam nog nieuwe vruchten brengen aan
de vaderlandsche kunst? Zal de zoon hem hoog
houden, nog hooger opvoeren?".
De zoon die in het artikel bedoeld wordt, is
Willem Johannes (afb. 2). Hij werd op 18 augus
tus 1854 in Middelburg geboren. Op zeer jeug
dige leeftijd toonde hij al belangstelling voor de
tekenkunst, en in 1865 ging hij lessen aan de
Middelburgse Tekenacademie volgen. Hij kreeg
hier onder anderen onderricht van de reeds ge
noemde Johan Grauss. Willem Johannes moet
een goede leerling zijn geweest, want al op elfja
rige leeftijd werd hem een 'Vereerend Getuig
schrift wegens betoonde bekwaamheid in het
teekenen' uitgereikt. Het schilderen leerde Wil
lem van zijn vader; zijn moeder stimuleerde hem
om ook een opleiding tot kantoorbediende te
volgen. Toen hij achttien jaar was, nam hij een
baan aan bij de Middelburgse Maatschappij tot
Nut van het Algemeen. Hij werkte er vele jaren
als adjunct-boekhouder, bij cle Commissie van de
hulpbank. Aanvankelijk had hij daar een volle
dige betrekking, later werkte hij er nog maar en
kele dagen per week. Daarnaast gaf hij schilder-
Afb. 2. Willem Johannes Schütz (1854-1933), omstreeks
1878. Foto: RAZ, ZG, Zei. 111. iv 159.
lessen, waarvoor veel belangstelling bestond. In
een vraaggesprek in 1929 zei hij daarover: 'In
vroege jaren was schilderen iets dat tot de oplei
ding van jongens en meisjes van goede huize be
hoorde, en op vrij jonge leeftijd zat ik dan ook al
druk in de lessen'1.
Wanneer Willem Schütz niet op kantoor werkte
of les gaf, schilderde hij met bezetenheid en
hartstocht. Samen met zijn vader trok hij vaak
naar buiten om studies te maken naar de natuur,
meestal aan de Zeeuwse stranden, maar ook in
de havens van Vlissingen en Middelburg. Willem
bleef in het ouderlijk huis wonen tot, in 1888,
zijn vader overleed. In dat jaar kocht hij het huis
'De groene Fortuyn' aan de Middelburgse Koren
dijk (nu nummer 44). Hij zou daar blijven wonen
tot aan zijn dood.
In 1889 werd Willem Johannes lid van het
schilderkundig genootschap Pulchri Studio in
Den Haag, later zou hij zich ook aansluiten bij
Arti et Amicitiae en St. Lucas, beide in Amster
dam. Hij ging toen ook buiten de provincie Zee
land exposeren en kreeg daardoor landelijke be
kendheid. In 1917 trad hij in het huwelijk met
Josina Paulusse (1871-1939), maar hij zou geen
kinderen nalaten.
In het Zeeuwse kunstleven heeft Willem Schütz
een belangrijke rol gespeeld. Evenals zijn vader
