44
genootschapsvf.rzamelinge:
regering een asbestbesluit uitvaardigde. In 1993
resulteerde dit in een algemeen verbod op as
best.
gen in water van hoge temperatuur. Als clergelijki
hydrothermale afzettingen komt asbest namelijl
ook voor in barsten en spleten van gesteenten.
Een beetje geologie
De elementen die een samenstellende rol spelen
bij het ontstaan van asbestmineralen zijn van het
zwaardere type lijzermagnesiumsilicateri). Ze
komen voor in de bovenmantel en in de diepere
lagen van de aardkorst. De continenten in deze
meer plastische lagen zijn in beweging; wanneer
ze naar elkaar toe drijven, ontstaan er botsingszo
nes. De tussen de continenten aanwezige oceaan
bodems verdwijnen voor het merendeel in de
mantel, maar een deel blijft achter. Deze gesteen
temassa's behoren niet tot een bepaald gesteente
type maar zijn in feite een mengsel van alles
waar oceaanbodems uit zijn opgebouwd ofiolie-
ten). Dit materiaal is over het algemeen intensief
geplooid in de botsingszone en omgevormd tot
serpentijn. Dit is op zijn beurt ook geen bepaald
gesteente, maar een mengsel van vele mineralen,
waaronder het vezelachtige chrysotiel. Mineralen
als cbiysotiel kunnen ook ontstaan uit oplossin-
Afb. 4. Crocydoliet (blauwe asbest); nieuwe verzameling
Zeeuws Genootschap.
Vindplaatsen
De voornaamste asbest producerende landen wa
ren Canada, Rusland (de Oeral), Zuid-Afrika
Zimbabwe, Italië en Cyprus. De uitvoer uit dezt
gebieden betrof voornamelijk de serpentijnasbes
cbiysotielVanwege de gunstige eigenschappei
van de vezels, bestond 95% van het totale asbest
gebruik uit deze asbestsoort. De serpentijnasbes
is overigens de minst gevaarlijke soort.
Andere veel gewonnen amfiboolasbesten, amt-
siet (een ijzermagnesiumverbinding) en croci
doliet (een natriumijzerverbinding) werden in
respectievelijk 4 en 1% toegepast. De voornaam
ste vindplaatsen van deze twee amfibolen zijn
Zuid-Afrika en Australië.
Asbest in verkiezelde vorm wordt gebruikt al
siersteen. Verkiezelde crocidoliet staat bekend
onder de naam tijger- of kattenoog een grijze va
riant wordt valkenoog genoemd. De bruine kleur
van het mineraal is ontstaan door infiltratie van i -
zer. In geslepen vorm is het iriserende effect van
het goudbruine gesteente zeer fraai. Het komt
vooral voor in Zuid-Afrika (Mount Asbestos).
Asbest in de mineralenverzameling van hi t
Zeeuws Genootschap
De aanvankelijk genoemde zes zijn die minera
len, die in de praktijk voor de ingenieur van be
lang zijn; er bestaan echter veel meer amfibolei
die mineralogisch interessant zijn. Hieronder wor
den die asbestmineralen genoemd, die in de ver
zamelingen van het Zeeuws Genootschap voor
komen. Naast bijzondere eigenschappen word
aandacht besteed aan de etymologie van d<
naamgeving.
Phyllosilicaten
Serpentijn
Te beschouwen als een soort moedergesteenfc
van cbrysotiehsbest. Het gesteente heeft geei
kristalstructuur. Het dankt zijn naam aan de fraai
gekleurde rode, groene en bruine aders die aan
slangen doen denken (Lat. serpens, 'slang'). Zee
geschikt voor in de bouw en als siersteen.
Chrysotiel
(Gr. chiysos'goud' en tilos, 'draad' of 'vezel'
Chemisch vergelijkbaar met serpentijn. Qua sa
menstelling zijn er drie soorten te onderscheider,
die verwant zijn aan het kleimineraal kaolien. Zi -
deachtig wit, met fijne, krullerige, soms langï
