R E G T
ZWAAR
]Y OORD IN MIDDELBURG
OF
JUSTITIE
Uitgevoerd te Middelburg
in Zeeland aan de per
soon van
SARA JANSE GELBOF
Moordenaresse van een
onschuldig 13 jarig
meisje 5 op den 24
September 1838»
65
C )rnelis Sanderse
I) 1996 beschreef dhr. C. Sanderse de geschiedenis van Sara Geldof. Zij geniet de twijfelachtige eer de
la itste vrouw in Nederland te zijn geweest die de doodstraf (door verwurging) onderging. Dat gebeu rde
oj de Markt van Middelburg. Minutieus ploos Sanderse de rechterlijke archieven uit., op zoek naar het
verhaal, het menselijk drama. Hij geeft niet alleen op beeldende wijze bijna van uur tot uur de uitvoe
rt ig van de moord weer, maar hij brengt ook. met compassie de motieven van de dader in beeld. Het nu
r< Igende verhaal is als petite histoire veelzeggend in de aandacht voor details. Geen beschouwing over
nut en noodzaak of juist verafschuwing van cle doodstraf treft de lezer hier aan, geen theoretische ka-
d rs of uitvoerige bespiegelingen. Hel verhaal spreekt voor zich. Het is het verhaal van een ongelukkige
v ouw die een noodlottige misdaad beging, waarvoor zij met haar leven heeft moeten boeten. De redac-
ti heeft na het overlijden van Sanderse -nog op zijn verzoek- het verhaal bewerkt om het te kunnen
opnemen in Zeeland'.
h et ouderlijk huis
Op 6 juni 1789 trouwt Jan Geldof in Vrouwenpol-
d a' met Willemijn Essebroek, de ouders van Sara.
Z j gaan wonen aan de Westdijk, huis 6, nu de
K mingin Emmaweg in Vrouwenpolder, met
g ond in Vrouwenpolder, Serooskerke en Zandijk.
1 ,:t is een klein bedrijfje, met veehouderij en
k ndbouw. Vroeger waren de meeste boerenbe-
d ijven gemengd. Men had immers de mest en
het stro nodig voor de bemesting van het land.
V 3ór de uitvinding van kunstmest was dit type
b >erderij een logisch gevolg van de opvatting,
d t wat uit de grond komt er ook zoveel mogelijk
veer in terug moet. We mogen veronderstellen,
d t pluimvee, varkens, geiten, schapen, koeien
e i paarden met het gezin samen in huis en schu-
n n onderdak vonden en dat men leefde van de
voortbrengselen van het land. Het echtpaar Gel-
d >f krijgt zes kinderen, vijf zonen en één doch-
ter: Jacobus, Anton, Willem, Jan, Marinus en Sara.
Nadere bijzonderheden zijn niet bekend, totdat
het jaar 1811 aanbreekt.
Dat jaar wordt een heel triest jaar voor het ge
zin. Op 6 januari overlijdt vader Jan Geldof, pas
45 jaar oud. De oudste zoon, de 21-jarige Jaco-
b.is, houdt waarschijnlijk samen met zijn moeder
e r de andere kinderen het bedrijf gaande. Ook
d inwonende dienstbode helpt op de boerderij.
Maar het leed is nog niet geleden. Op 23 juli
si erft ook de moeder, Willemijn Geldof. Daar
blijft het niet bij. De 17-jarige Anton overlijdt op
24 augustus en Jan (8 jaar) op 30 augustus. Vier
v in de zes kinderen blijven alleen over: Jacobus
tl jaar), Willem (13 jaar), Marinus (7 jaar)) en
Sara, de jongste. Zij was op 5 augustus vijf jaar
geworden.
Direct na het overlijden van de moeder -op dat
moment leven nog alle zes kinderen- moet de
boedel geïnventariseerd worden in verband met
Afb. 1. Detail van een pamflet, coll. Zeeuwse Bibliotheek.
Foto ZDC.