leeiana 12.2
De reis van de Zeeuwse
Oost-lndiëvaarder Raadhuis van Middelburg
naar Batavia in 1717
Tobias van Gent
studeerde geschiedenis aan de
universiteiten van LeidenAustin (vs) en Bonn.
Hij was enkele jaren als docent maritieme
en krijgsgeschiedenis verbonden aan het kim.
Tegenwoordig is hij werkzaam bij de
gemeente Middelburg.
In 2002 is herdacht dat vierhonderd jaar geleden
de Verenigde Oost-Indische Compagnie (voc)
opgericht werd. In de vele publicaties die in dit
kader verschenen zijn, vinden de verhalen over
'spectaculaire' schipbreuken van voc-schepen
gretig aftrek. Niet voor niets was De ondergang
van de Batavia door Mike Dash enige tijd het
best verkochte historische boek.1 Het noodlot
dat schepen als de Batavia in 1629, de Zeewijk
in 1727 of de Amsterdam in 1749 trof,
was echter eerder uitzondering dan regel.
Gedurende het tweehonderdjarig bestaan van
de voc werden vanuit Nederland ruim 4.700
reizen naar de Oost ondernomen. Slechts drie
procent van de gehele voc-vloot is op weg
naar Azië verongelukt. Het overgrote deel van
de reizen naar het andere eind van de wereld
was lang en saai en verliep zonder incidenten.
In dit artikel wordt aan de hand van het
scheepsjournaal en de monsterrol van het
Zeeuwse voc-schip Raadhuis van Middelburg
een van die vele 'gewone' en dus vergeten
reizen naar de Oost beschreven.2
De equipage van het schip
De tocht van de Raadhuis van Middelburg
begon op de vergadering van de Zeeuwse kamer
van de voc op 17 september 1716 in Middelburg.
De twaalf Zeeuwse bewindhebbers besloten het
schip uit te rusten voor vertrek naar de Oost in
het komende vooijaar.
De Raadhuis van Middelburg was in 1708 gebouwd
en gold met haar 145 voet lengte (circa 41 meter,
één voet is 28,3 cm) en waterverplaatsing van
890 ton als een Oost-lndiëvaarder uit de midden
klasse. In 1697 hadden de Heren xvn besloten om
meer uniformiteit aan te brengen in de schepen.
Voortaan zouden deze in drie charters moeten
worden gebouwd. De grootste Oost-lndiëvaarders
waren 160 voet lang (ruim 45 meter), 40 voet
breed (11,5 meter) en 17 voet diep (4,8 meter) en
hadden een waterverplaatsing van ongeveer
1.100 ton. Dat dit enorme schepen waren, blijkt
wel uit het feit dat ze amper op de Middelburgse
werf pasten. De doorvaartbreedte van de brug
naar het dok achter de Kinderdijk bedroeg
Figuur 1.
De route die de Raadhuis ran Middelburg in 1717 aflegde.
De reis van de Raadhuis van Middelburg
55
