genoemd. Cöch echter is een kaartspel dat, wat de kaarten betreft, overeenkomt met Slabberjan, maar dan geheel anders gespeeld. Ook het kaart spel Zifuli wordt met dezelfde kaarten, maar met andere regels gespeeld.8 Cambio was een geluksspel voor mannen, die er vaak huis en haard mee verspeelden. Het werd dan ook verboden, maar het verspreidde zich desondanks toch en kwam in Duitsland terecht, waar het bekend werd als Vogelspiel, naar de koekoek, die de hoogste matador is. Via Deense overheids functionarissen is het omstreeks 1600 in Noor wegen terechtgekomen, waar het Gnav werd genoemd. Het werd toen zowel met kaarten als stukken gespeeld. De vrome Deense koning Christiaan vi verbood kaartspelen in de acht tiende eeuw, waarna de liefhebbers de kaarten definitief vervingen door stukken. De kerk had geen bezwaar tegen dit Gnav, reden waarom het tevens op zondag en met Kerst gespeeld werd.9 Het spelen van het spel met stukken in plaats van kaarten kan in de zeventiende of achttiende eeuw ook door zeelieden of huursoldaten zijn begonnen. Immers, aan boord van Nederlandse schepen en in het leger was het kaartspelen eveneens verboden.10 Het veranderen van kaart- naar stukkenspel is wellicht de redding geweest, want het overleefde op die wijze in Noorwegen vele generaties; er zijn families die het op dit moment spelen met stukken die al eeuwen oud zijn. Volgens speelgoedwinkelier Walraven stamt het Gnav of Cambio uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, waaruit Kareis de conclusie trekt dat het Speelkaarten/-stukken bij het Cambio, Hexenspiel, Gnav, Kille en Slabberjan Streek Italië Beieren/Oostenrijk Denemarken/Noorwegen Zweden Zeeland Naam Cambio*; Cuccü Hexenspiel Gnav Kille Slabberjan Kaarten/stukken 40 32** 32, 38 of 42 42 42 Rangorde (van hoog naar laag) koekoek xv vogel koekoek koekoek Cucco Pfeiff Gjöken Kuku man xiv schildwacht dragonder huzaar ruiter Hai pigliato bragon Werd a Dragonen Husar Kap-af paard xm kat kat varken vogel Salta Miau Katten Husu kat XII paard paard ridder kat Gnao Hott Hesten Kavall Poesje herberg XI herberg huis herberg herberg Fermatevi aliquanto Einkerth; Auszahlt Huset Vardshus cijfers x t/m i cijfers xii t/m i cijfers 12 t/m 1 cijfers 12 t/m 1 cijfers 12 t/m 1 nul 0 nul Nulla 0 emmer/pispot bord nar rouwkrans zonder afb.; 'blind' Secchia/Meno di nulla Taller Narren Kransen Wittebrood gezicht worst (pis)pot (bloem)pot pispot Mascherone/ Wurst Potten Blompottan Manco di secchia beker uil gezicht gezicht Glas Uglen Blaren Smoel nar nar nar man met stok/nar Matto Narr Harlekin Jan Rit heks Hex Bij Cambio worden in de tabel zowel de namen van de stukken als enige daarbij behorende commando's genoemd. In het Beierse/Oostenrijkse Hexenspiel zijn de genummerde kaarten slechts eenmaal aanwezig, de plaatjes tweemaal. 1 30 Het Slabberjanspel

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2003 | | pagina 12