Herdenken of Vergeten? Erfenis (NiNsee) te Amsterdam.
JFTÏTi—EMI
Dr. Edgar E. Campbell
is voorzitter van het
Nationaal Instituut Nederlands
r i Slavernijverleden en
Op vrijdag 2 juli 2004 vond te Middelburg de opening
plaats van het Jaar van het Zeeuwse slavernij
verleden (juli 2004 tot juli 2005). Eddy Campbell
hield daarbij onderstaande toespraak.
Zeeuws
Slavernijverleden
'Ik ben onzichtbaar. Nee, ik ben geen spook of zo'n
ectoplastisch wezen datje in Hollywoodfilms
kunt zien. Ik ben een stoffelijk mens, van vlees,
bloed en been, vezels en sappen - je zou zelfs
kunnen zeggen dat ik een brein bezit. Ik ben
onzichtbaar, moet u weten, omdat de mensen
mij niet willen zien. Net als de hoofden zonder
lichaam die ze soms op de kermis vertonen,
ben ik als het ware omringd door spiegels van
vertekenend glas. Wie mij nadert ziet alleen
mijn omgeving, zichzelf, of het product van zijn
eigen verbeelding - wat dan ook, behalve mij'.
Zo begint de Proloog van 'De onzichtbare man',
de hallucinerende roman waarmee Ralph Ellison,
een zwarte Amerikaan, ruim vijftig jaar geleden
debuteerde. Dit deel van de proloog zou gezien
kunnen worden als een goede karakterisering van
de geschiedenis van de slavernij in Zeeland. Die is
onzichtbaar. Die is wel aanwezig, maar wij willen
die - zal ik zeggen tot voor kort - niet zien.
Tot vandaag was de zwarte tot slaaf gemaakte
als persoon in de Zeeuwse historie onzichtbaar.
De nazaten van de tot slaaf gemaakten waren
onzichtbaar, niet aanwezig in het bewustzijn van
de Zeeuwse gemeenschap. Zelf ben ik als nazaat
van de tot slaaf gemaakten voor het eerst van
mijn leven hier in Middelburg, waar het allemaal
is begonnen. Over een aantal generaties heen is
voor mij de driehoek gesloten. Middelburg!
West-Afrika/Caribische gebied/Middelburg. Het klinkt
als Luik/Bastenaken/Luik. Maar het was dat hele
maal niet. Onderzoek leert dat de Middle Passage
weinig comfortabel was en de arbeid op de
West-Indische plantages niet kan worden verge
leken met een ontspannende werkvakantie. De
morele en ethische bezwaren tegen de handel
in mensen werden door een daartoe ingestelde
commissie in harmonie gebracht met de leerstel
lingen van het calvinisme. De morele bezwaren
bleken toen al niet bestand tegen de vooruit
zichten van aantrekkelijke financiële/materiële
voordelen. Aan een belangrijke voorwaarde was
overigens voldaan - de slavernij speelde zich af
op veilige afstand van het- zo christelijke vader
land. Het is bekend dat de slavenhandel in het
begin weinig populair was in de Lage Landen bij
de Zee. Dat neemt niet weg.dat de Hollanders
en de Zeeuwen door de wfc èn de Middelburgse
Commercie Compagnie (1720) zich een fors aan
deel in die handel wisten Te-verwerven.
Het is interessant te weten dat de Nederlandse slaven
handel min of meer bij toeval is ontstaan als
interessant bijproduct van de toenmalige kaap
vaart. De bedoeling van de kaapvaart was de
Spaanse koning te duperen door hem te beroven
van een belangrijk deel van zijn inkomsten. De
winsten die dat opleverde, deden de mening
postvatten dat het zelfs lucratiever zou zijn als
Herdenken of Vergeten?
1