Welkomstwoord
'Nieuwe Nederlanders, toen en nu' was de titel van
het symposium dat op 21 december 2005 werd
gehouden in de Zeeuwse Bibliotheek te
Middelburg ter gelegenheid van het 300-jarige
bestaan van de synagoge van Middelburg. Het
symposium werd georganiseerd door de
Stichting Synagoge Middelburg, in samenwer
king met de Joodse Gemeente Zeeland en de
Loge B'nai B'rith Hollandia. Voor de pauze werd
door verschillende sprekers gesproken over de
integratie van Joden in Nederland sinds zij,
rond 1600, zich in ons land vestigden. Na de
pauze werd de problematiek van de huidige
nieuwkomers besproken en spraken ervarings
deskundigen over hun ervaringen als 'nieuwe
Nederlanders'. Het symposium werd voorgezeten
door Drs. J. Greven, oud-hoofdredacteur van
het dagblad Trouw en werd geopend door
Mr. J.M. Schouwenaar, burgemeester van
Middelburg.
'li bent hier bijeen vanuit verschillende achter
gronden, als vertegenwoordiger van kerken en
moskeeën of als donateur. Maar wat ons ver
enigt, is dat wij hier allen te gast zijn bij
Stichting Synagoge Middelburg, de Joodse
Gemeenschap Zeeland en De loge B'nai B'rith
Hollandia. Middelburg is trots op zijn synago
ge die dit jaar 300 jaar bestaat. Deze mijlpaal
wordt op waardige wijze gevierd met het sym
posium Nieuwe Nederlanders, toen en nu met
vooraanstaande sprekers.
Be geschiedenis van de synagoge begon toen de
raad van Middelburg op 13 oktober 1704 toe
stemming gaf voor de bouw van een Joods
gebedshuis in de achtertuin van een huis in de
St. Janstraat. In december 1705 werd de
nieuwe synagoge plechtig ingewijd. Het was
buiten Amsterdam de eerstgebouwde synagoge
op Nederlandse bodem. De Middelburgse sjoel
was tot aan de Tweede Wereldoorlog de
belangrijkste synagoge in Zeeland. Tot aan het
einde van de 18de eeuw hadden de Joden als
groep een 'status aparte' en waren zij bijvoor
beeld uitgesloten van bepaalde beroepen. Pas
na de komst van de Fransen kregen zij in 1796
dezelfde rechten als iedere burger. Toch bleef
hun maatschappelijke positie kwetsbaar, met
als dieptepunt de Tweede Wereldoorlog. In de
oorlog werden circa honderd Middelburgse
Joden weggevoerd en gebruikten de Duitsers
de synagoge als opslagplaats voor in beslag
genomen radio's. In 1944 werd het gebouw
door een Engelse granaat verwoest. Vanaf
1986 kwamen de eerste plannen om de syna
goge te restaureren. Met name de heer A. Vos
was een van de stuwende krachten achter deze
plannen. Met steun van de gemeente, de pro
vincie, het Rijk en particuliere donaties werd in
de jaren negentig de Middelburgse sjoel her
bouwd. In december 1994 werd de synagoge
opnieuw ingewijd. In de sjoel komen nu de
leden van de Joodse Gemeenschap in Zeeland
geregeld bijeen, maar het gebouw wordt ook
gebruikt voor culturele evenementen. In de
zomer van 2004 heeft voor het eerst sinds de
Tweede Wereldoorlog weer een huwelijk
plaatsgevonden in de Middelburgse synagoge.
Tegenwoordig vormt de Joodse gemeenschap een
goed voorbeeld van integratie met behoud van
eigen cultuur en identiteit. De geschiedenis
van de Joodse gemeenschap in Nederland laat
ook zien dat de Nederlanders niet altijd zo
tolerant zijn geweest als ze zelf zeggen. Naar
mijn mening vereist integratie in de eerste
plaats wederzijds respect voor de gebruiken, de
cultuur en de religie van de ander. Daarnaast
moet de minderheid een zelfstandige positie in
de Nederlandse samenleving opbouwen door
te participeren in het economische leven en
door zich te houden aan de wetten en regel
geving van het gastland.
Ik heet u nogmaals van harte welkom en wens u
een boeiend en geslaagd symposium toe.'
Mr. J.M. Schouwenaar,
burgemeester van Middelburg
Welkomstwoord
65
