LEGITIMATIEKAART
twaalf- tot veertienhonderd gulden per jaar.19
Aangezien dergelijke salarissen volgens de provin
ciale autoriteiten hoog genoeg waren om van te le
ven, werd het de veldwachter verboden nog langer
bij te klussen, tenzij de commissaris van de konin
gin hem hiervoor dispensatie verleende.20
Meer ordehandhavers
Behalve een verhoging van het salaris van de ge
meenteveldwachter was de benoeming van meer
veldwachters een andere manier om de veiligheids
situatie op het platteland te verbeteren. Was het in
de eerste helft van de negentiende eeuw voor veel
Zeeuwse gemeenten noodzakelijk om met een ge
combineerde veldwachtersdienst te werken, vanaf
ongeveer 1860-1870 kregen steeds meer plaatsen
een eigen veldwachter. Telde de provincie in 1832
in totaal 74 veldwachters, in 1866 was dit aantal
als gevolg van opsplitsing van gemeenten ver
hoogd tot 93. In 1882 waren er in totaal 106
gemeenteveldwachters.21
Een lastenverlichting was verder de uitbreiding
van de in 1814 opgerichte marechaussee én de in
stelling van de rijksveldwacht in 1856. De mare
chaussee beschikte in Zeeland rond 1850 over zo n
vijftig manschappen, voornamelijk in Zeeuws-
Vlaanderen en moest de bevolking aldaar bescher
men tegen bedelaars, die vanuit België opereerden
en de grensstreek onveilig maakten. Volgens de au
toriteiten bewezen zij de veldwacht onmisbare
diensten.22
Het werkterrein van de marechaussee beperkte
zich echter grotendeels tot het zuiden van Zeeland.
Voor de provincie als geheel was de rijksveldwacht
veel belangrijker. Net als de gemeenteveldwacht
was de rijksveldwacht in brigades verdeeld. Een
rijksveldwachter was in principe met dezelfde
werkzaamheden belast als de gemeenteveldwachter,
maar had in tegenstelling tot de gemeenteveld
wachter de bevoegdheid om buiten de gemeente
grenzen op te treden. Soms namen ze werkzaamhe
den van de gemeenteveldwacht over, bijvoorbeeld
wanneer een dorp er tijdelijk niet in slaagde een
geschikte gemeenteveldwachter te vinden.23
Betere opleiding
Ook de verhoging van het opleidingsniveau van de
veldwachter was ongetwijfeld gericht op een verbe
tering van zijn functioneren. Werd in het regiement
Legitimatiekaart 1940. Veldwachter Jan de Visser, veldwachter in
Souburg tot aan zijn dood in 1941.
van 1829 slechts geëist dat de man kon lezen en
schrijven, in de plaatselijke verordeningen uit het
begin van de twintigste eeuw werd de educatieve
lat aanzienlijk hoger gelegd. Het foutloos opmaken
van processen-verbaal, bekendheid met het doel
van de politie en grondige kennis van de wetten
waarmee hij in de praktijk het meest in aanraking
kwam, waren nu vereist. Het bezit van een politie-
diploma werd nu in sommige gemeenten zelfs
voorwaarde om als veldwachter te kunnen worden
benoemd.24
Ingeklemd tussen burgemeester en bevolking
Verbeterde materiële omstandigheden boden even
wel geen enkele garantie voor een beter functione
ren. Ook aan het einde van de negentiende eeuw en
in het begin van de twintigste eeuw bleven klach
ten over veldwachters schering en inslag. En dat is
niet zo vreemd als men op het eerste gezicht denkt.
Tenslotte was en bleef de veldwachter een publiek
figuur wiens gedrag in een kleine dorpsgemeen
schap nauwlettend in de gaten werd gehouden.
Aan de ene kant mocht hij niet te populair zijn
bij de plaatselijke bevolking. Anders was hij al snel
zijn gezag kwijt, zoals W. van Petegem ondervond.
Van deze veldwachter in Zaamslag was bekend dat
hij zich geregeld in kroegen ophield en niet alleen
om de sluitingstijd te controleren. Personen van
verdachte signatuur waren vaak in zijn omgeving
te vinden. Bekeuringen uitschrijven deed hij niet
vaak, liever hing hij de clown uit. Zijn collega's uit
de andere Zeeuws-Vlaamse gemeenten hadden
maar weinig waardering voor zijn optreden:
Gemeente Oost- en West Souburg.
De Burgemeester van O.- en W. Souburg verklaart, dat houder dezer kaart is
v-'-'
van beroep geboren tety.ï iZ
en wonende te Oost- en West Souburg
>,ewijs is bedoeld als intercommunaal pas
(de uitoefening van het beroep.
Slikt/op J8 *2 1940
77
tfeM Burgemeester van O.- en W. Souburg
6
De veldwacht
