A f
had, ging men uitkijken naar afbeeldingen van
reeds lang verdwenen plaatsen. Vooral in Zeeland
speelde dit een grote rol. Niet alleen waren rond
1700 al veel middeleeuwse kastelen verdwenen of
tot ruïne vervallen, ook waren er vele dorpen bij
stormvloeden verdronken, vooral op Noord-Beve
land en in het Verdronken Land van Reimerswaal.
Inderdaad blijken er nog vrij veel van dergelijke af
beeldingen te bestaan, terwijl we zeker weten dat
deze nooit kunnen berusten op werkelijke afbeel
dingen naar de natuur. Waar komen deze afbeel
dingen vandaan?
Wie verzon de verdwenen kastelen en dorpen?
De bekendste en meest uitgebreide serie kasteel
tekeningen uit de achttiende eeuw werd in de jaren
1718-1730 getekend door Abraham Rademaker
(1676/1677-1735). Deze reeks, verzameld in vier
albums, momenteel in particulier bezit, omvat niet
minder dan 731 tekeningen (oorspronkelijk 745)
van heel Nederland, en werd vervaardigd in op
dracht van de Amsterdamse suikerbakker en verza
melaar Christoffel Beudeker (1675-1756). Gedeelte
lijk maakte Rademaker deze tekeningen 'naar het
leven', maar voor een groot aantal, ook van toen
nog bestaande kastelen, maakte hij gebruik van
voorbeelden van anderen, waaronder veel prenten
uit de zeventiende eeuw. De Zeeuwse kastelen ont
leende hij onder andere aan de reeds genoemde
reeks Speculum Zelandiae en aan de Cronyk van
Smallegange. Het ging hierbij steeds om voorbeel
den die zelf naar de natuur getekend waren.
Rademaker vond zijn voorbeelden ongetwijfeld
vooral bij de verschillende prentenhandelaren, die
hij, zelf ook een actief graficus, goed kende. Maar
ook de verzamelaars wisselden prenten uit om ge
kopieerd te worden. Zo is het bekend dat de verza
melaars Beudeker, Kornelis van Alkemade (1654-
1737) en Gerrit Schoentaker (1692-1736) met
elkaar correspondeerden en materiaal uitwisselden.
Zo werden kopieën van dezelfde voorstelling in di
verse collecties opgenomen. We kunnen hier dus
spreken van downloaden avant la lettre, ook al was
de methode van kopiëren wat omslachtiger dan
tegenwoordig.
Cicavt
vrt^-VkQxX-Ojv^d£\(U?vQ2A3.K. create.
~£ch jdn^sr-a
ouv-cJ^ifvA nn.o-cf
Ka/Wv cAr Lncuw ^7 ob -
Afb. 1. Het Slot Muyden op de Piet. Z.I. II 1666.
Av
•- l
TV
132
Genootschapsverzamelingen
